Syriusz
Z Wikipedii
Syriusz (Psia Gwiazda, α CMa) - najjaśniejsza gwiazda nieba (wielkość widoma: -1,44m; wielkość absolutna: +1,42m), położona w gwiazdozbiorze Wielkiego Psa. Jednocześnie jedna z bliższych. Odległa o 8,6 lat świetlnych od Układu Słonecznego. Należy do typu widmowego A0. Jest około 2,5 razy cięższa od Słońca. Jest gwiazdą podwójną.
Spis treści |
[edytuj] Syriusz B
Dużo słabiej świecący partner Syriusz B został odkryty przez Alvana Grahama Clarka w 1862 roku. Jego istnienie zostało wykazane w 1841 przez Friedricha Wilhelma Bessela na podstawie analizy perturbacji w ruchu Syriusza A. Odległość między gwiazdami wynosi około 19,8 j.a. a okres obiegu około 50 lat.
Syriusz B jest gwiazdą typu biały karzeł co odkryto w roku 1915. Był pierwszą odkrytą gwiazdą tego typu. Syriusz B jest bardzo gorący, temperatura jego powierzchni wynosi około 10 000 K. Mimo wysokiej temperatury gwiazda ta jest bardzo słabo widoczna, co spowodowane jest jej bardzo małymi rozmiarami.
[edytuj] Gęstość materii Syriusza B
Obecnie uważa się, że Syriusz B ma zaledwie 10000 km średnicy - jest więc trochę mniejszy od Ziemi (12 756 km). Astronomowie badając efekt oddziaływania Syriusza B na Syriusza A, obliczyli że Syriusz B ma masę równą 1,05 masy Słońca. Oznacza to, że Syriusz B ma gęstość 530 000 razy większą niż gęstość Ziemi. Średnia gęstość Syriusza wynosi więc około 3 miliardów kilogramów na metr sześcienny. Dla przykładu moneta dwudziestopięciocentowa wykonana z takiej materii ważyłaby 1900 kg. Materię z której zbudowane są takie gwiazdy jak Syriusz B nazywamy materią zdegenerowaną, składającą się głównie ze ściśniętych ciasno jąder atomowych.
[edytuj] Wierzenia starożytnych
Syriusz był czczony w dolinie Nilu. Heliakalny wschód Syriusza uznawany był przez Egipcjan za początek roku astronomicznego. Dzięki temu egiptolodzy opracowali w XX wieku tzw. datowanie sotisowe, które pozwoliło na odtworzenie przybliżonej chronologii starożytnego Egiptu. Wiele egipskich świątyń było zorientowanych tak aby światło gwiazdy było widoczne z ołtarza. Symbolizował Izydę, boginię magii i rodziny, żonę władcy zaświatów, Ozyrysa. Wg mitologii greckiej pies Oriona został umieszczony na niebie jako Syriusz.
[edytuj] Galeria
|
|
[edytuj] Syriusz C ?
Od 70 lat dość regularnie co jakiś czas wyrażano podejrzenie, że najjaśniejsza gwiazda ziemskiego nieba - Syriusz (alfa CMa) - nie jest układem podwójnym, lecz... potrójnym. Według astronomów francuskich, Daniela Benesta i J. L. Duventa, których praca podsumowała w ub. r. tę dyskusję na łamach czasopisma "Astronomy & Astrophysics", można z 90 % pewnością twierdzić, iż trzeci składnik Psiej Gwiazdy istnieje.
Od dawna astronomowie sugerowali, że ruch pary składników A i B jest zaburzany przez trzecią gwiazdę; okres powtarzalności tych perturbacji określano na około 6 lat. Francuscy astronomowie przeanalizowali wszystkie dostępne dane dotyczące ruchu własnego Syriusza i stwierdzili, że najprawdopodobniej w układzie tym skrywa się jeszcze trzeci obiekt - Syriusz C.
Według obliczeń Benesta i Duventa, masa Syriusza C nie przekracza 0.05 masy Słońca i obiekt ten krąży zapewne wokół jasnego Syriusza A (maksymalna odległość kątowa między A i C wynosi przypuszczalnie cztery razy mniej od odległości kątowej dzielącej składniki A i B: 12 sekund kątowych; oto przyczyna, dla której Syriusz C wciąż czeka na swego Clarka). Jasność Syriusza C wynosi przypuszczalnie 12-17 wlk. gw.
(Archiwum "Wiedzy i Życia")
O istnieniu trzeciego składnika ukladu Syriusza zapewniją także inne - bardziej zaskakujące źródła:
Dogonowie to ubogie plemię rolnicze, zamieszkujące w jaskiniach na południu Mali w Afryce Zachodniej. Trudno uwierzyć w to, że jego członkowie posiadają niezwykłą wiedzę astronomiczną. A jednak badania, które w latach 1946-1950 prowadzili antropologowie francuscy Marcel Griaule i Germaine Dieterlen (wyniki opublikowano w 1950 r.), wykazały, że kapłani Dogonów wiedzieli o istnieniu maleńkiej ukrytej gwiazdy zwanej po. Twierdzili, że zbudowana jest z niezwykle ciężkiej substancji i krąży po elipsie wokół jasnej Psiej Gwiazdy - Syriusza, w cyklu pięćdziesięcioletnim. Gwiazda, zwana Syriuszem B istnieje naprawdę. Po raz pierwszy astronomowie zaobserwowali ją w 1862 r. Zbudowana jest z bardzo gęstej materii: obliczono, że jeden metr sześcienny tej substancji waży około 20000 ton. Ponadto tor gwiazdy zgadza się z opisem Dogonów. Najbardziej niezwykły jednak jest fakt, że Syriusz B jest całkowicie niewidoczny dla ludzkiego oka. Po raz pierwszy udało się go sfotografować dopiero w 1970 r.
Dogonowie twierdzą, że wokół Syriusza krąży druga gwiazda, w płaszczyźnie prostopadłej do Syriusza B (Syriusz C?). Nazywają ją emme ya ("słońce kobiet"). Nauka nie zna jednak takiej gwiazdy. A jeśli pewnego dnia astronomowie odkryją, że istnieje?
(autor Karl P. N. Shuker)
