Port Czerniakowski
Z Wikipedii
Spis treści |
[edytuj] Lokalizacja
Port Czerniakowski jest portem rzecznym znajdującym się w Warszawie na lewym brzegu Wisły, w dzielnicy Śródmieście na wysokości osiedla Solec. Wejście dla jednostek pływających, które znajduje się na 511 kilometrze szlaku żeglownego Wisły, czyli pomiędzy Mostem Poniatowskiego a Mostem Łazienkowskim. Od wejścia do portu, zwanego dziś potocznie patelnią, wiedzie w kierunku południowym kanał o długości ok. jednego kilometra położony wzdłuż ulic Solec i Czerniakowskiej oddzielając od lądu Cypel Czerniakowski.
Kanał portowy w trzech miejscach przecinany jest przez ciągi komunikacyjne. U wylotu znajduje się brama powodziowa, w środku Most Łazienkowski, a na końcu tymczasowy mostek drewniany.
Na teren cypla można wjechać samochodem ul. Zaruskiego, a na teren dawnej stoczni alejką bez nazwy, będącą przedłużeniem ulicy Łazienkowskiej.
[edytuj] Historia portu
[edytuj] Powstanie
We wczesnym okresie osadnictwa na tym terenie Wisła była ok. trzy razy szersza, a jej podzielone nurty opływały liczne zadrzewione kępy niosąc wędrujące ławice piasku. Rozlewała się też kilka razy do roku. Mieszkańcy Solca od zawsze chcieli poskromić rzekę i aby nie przedzierać się przez błota budowali groble, kanały odwadniające nadrzeczne bagna i kamienne tamy osłaniające osiedle. W połowie XV w. usypali jedną z takich tam na wysokości dzisiejszej ulicy Łazienkowskiej, stanowiącej ówcześnie granice włości. Wiosenny przybór wody w 1474 r. wyciął powyżej tamy długą rynnę wzdłuż krawędzi niższego tarasu rzecznego, równoległą do drogi Czerniakowskiej tworząc jezioro Łacha.
Sytuacja ta trwała w miarę stabilnie aż do połowy XIX w., kiedy regulacja Saskiej Kępy przeprowadzona przez Piotra Steinkellera spowodowała znaczny wzrost dynamiki rzeki. Nurt rzeki skierowany został ku lewemu brzegowi i zaczął podmywać brzeg Solca. W celu umocnienia nabrzeża przeprowadzono szereg prac, min budowę bulwarów i wzmocnienie tamy na Solczyku, która chroniła drogę Czerniakowską. Od 1848 r. funkcjonowały w tym rejonie Warsztaty Żeglugi Parowej Hrabiego Andrzeja Zamoyskiego, w których zbudowano m.in. holownik parowy Wisła.
Próba uregulowania lewego brzegu Wisły spowodowała, że podczas gwałtownej letniej powodzi w 1884 r., brzeg rzeki przesunął się w stronę Kępy Gocławskiej o ponad pół kilometra. Powstała wtedy gigantyczna piaszczysta łacha, na której Lindleyowie zbudowali Stację Pomp Rzecznych. Pozostała zatoka została wykorzystana przez inż. Kwicińskiego, który zbudował basen zimowy. Prace zostały ukończone w 1904 r.
[edytuj] Późniejsze dzieje
Przed II wojną światową wodowano tu i remontowano statki parowe i barki do 65 metrów długości.
Podczas powstania warszawskiego Port Czerniakowski był ważnym punktem oporu powstańców. Szczególnie ciężkie walki odbywały się tam 12 września 1944 r.
Po wojnie na bazie Warsztatów Stoczniowych Okręgowego Zarządu Wodnego powstała w porcie Warszawska Stocznia Rzeczna (1951-1969). W latach 1951-1958 produkowano w niej barki. Wykonywano również remonty kapitalne taboru pływającego po Wiśle. W latach 1958-1969 zbudowano 24 pchacze barek typu "Żubr" i 30 małych śródlądowych statków pasażerskich przystosowanych do pływania po jeziorach. Ostatnim statkiem wykonanym i zwodowanym w Warszawskiej Stoczni Rzecznej była jednostka wyprodukowana dla celów realizacji filmu "Faraon" (1965) Jerzego Kawalerowicza. Wykonano wtedy statek egipski według rysunków sprzed 4 tys. Stocznia została zlikwidowana w 1969 r.
Pochylnie do naprawy barek i parowców zasypano gruzem. Ambitne plany portu turystycznego z lat 70 zrealizowano w niewielkim procencie. Podniesiono wtedy poziom Cypla Czerniakowskiego o cztery metry, a Trasa Łazienkowska przecięła historyczne tereny Warsztatów Żeglugi Parowej. Na szczęście nie doszło do realizacji projektu zasypania basenu portu guzem, dzięki czemu zachował się czytelny zabytkowy układ portu.
[edytuj] Port Czerniakowski dziś
[edytuj] Przyroda
Teren Portu Czerniakowskiego ma wielką wartość przyrodniczą. Ze względu na niezamarzający, czysty przepływ i różnorodność szaty roślinnej, sprzyja zwierzętom wodnym tworząc dogodne warunki żerowania, rozrodu i odpoczynku. Żyje tu wiele gatunków ryb i raki. Można spotkać wydrę i bobra. Przylatuje również wiele gatunków ptaków. Przy odrobinie szczęścia można zaobserwować:
- czaple
- rybitwy
- mewy
- kormorany – szczególnie liczne w okresie przelotów
- orły bieliki
- dzięcioła zielonego
- nurogęsi
- gągoły
- pliszki siwe
- myszołowy
- gile
- raniuszki
- sowy uszate
- puszczyi
- pustułki
[edytuj] Zagospodarowanie
Port Czerniakowski nie był pogłębiany od 40 lat. Erozja denna koryta rzeki wraz ze zjawiskiem osadzania mułu w porcie, doprowadziła do sytuacji, w której podczas niżówki basen portu częściowo wysycha, co uniemożliwia korzystanie z wody nawet kajakarzom. Poza kajakarzami z WTW, którzy ćwiczą tu wiosłowanie, głównymi użytkownikami portu są wędkarze.
Obecnie Port Czerniakowski jest miejscem działań Fundacji Ja Wisła, która przeprowadza regularne akcje sprzątania portu. Obecnie w porcie cumuje barka "Herbatnik" i wiślana łódź pychowa "Stwora", które są własnością Fundacji. Port można zwiedzać pieszo, rowerem, kajakiem. Ponadto na pokładzie "Stwory" odbywają się rejsy edukacyjne i warsztaty pływania za pomocą wiosła pychowego.
W ramach ochrony Wiślanego dziedzictwa kulturowego Fundacja zamierza doprowadzić do rewitalizacji zabytkowego założenia Portu Czerniakowskiego i utworzenia w nim Skansenu Rzeki Wisły tak, aby w tym najstarszym Warszawskim porcie znalazły bezpieczną przystań ostatnie istniejące parowe statki rzeczne, drewniane łodzie ludowe i inne zabytki nautologiczne.
