Oratorium
Z Wikipedii
Oratorium - wielka forma muzyczna wokalno-instrumentalna (zbliżona do opery, lecz bez akcji scenicznej), wykonywana na estradzie koncertowej (lub w kościele).
W oratorium biorą udział: śpiewacy - soliści, chór i orkiestra. Epickie fragmenty recytuje narrator (testo, historicus), czasem rolę tę przejmuje chór.
W oratoriach najbardziej widoczną cechą jest wpływ opery na tą formę. Niemal wszystkie składają się z trzech części podzielonych na wzór opery na akty i sceny.
[edytuj] Kraje katolickie
Forma oratorium powstała we Włoszech na początku XVIIw. (E.Cavalieri-Rappresentazione di anima e di corpo , Przedstawienie duszy i ciała, 1600) z tradycji średniowiecznego dramatu liturgicznego, nawiązującego do Biblii oraz z laudi (religijne pieśni pochwalne).
W Polsce:
- Józef Elsner:Męka Chrystusa Pana
- Krzysztof Penderecki:Dies Irae.
[edytuj] Kraje protestanckie
W niemieckich krajach protestanckich dominowała pasja - forma podobna do oratorium, mniej dramatyczna i nie poddająca się wpływom opery.
Najwybitniejszym kompozytorem oratorów był Georg Friedrich Haendel. Za jedno z największych jego dzieł uchodzi oratorium Mesjasz (zawiera trzy części i 52 ogniwa) skomponowane w 1742. Zawiera ono ogniwo "Alleluja", jeden z najbardziej znanych motywów muzycznych w historii.
Inne oratoria Haendla: Saul, Baltazar, Izrael w Egipcie, Samson, Juda Machabeusz, Jefta.
Oratoria innych kompozytorów:
- Jan Sebastian Bach: Pasja wg św. Mateusza, Pasja wg św. Jana, Oratorium na Boże Narodzenie, Oratorium na Wielkanoc, Oratorium na Zielone Świątki
- Józef Haydn: Stworzenie Świata, Pory roku
- Ludwig van Beethoven: Chrystus na Górze Oliwnej
- Feliks Mendelssohn: Eliasz, Święty Paweł
- Franciszek Liszt:Św. Elżbieta, Chrystus
[edytuj] Inne formy
- Piotr Rubik: "Tryptyk Świętokrzyski" (w tym "Tu Es Petrus")
- Paul McCartney: "Liverpool Oratorio"
