Michał Landy
Z Wikipedii
Michał Landy (ur. 25 stycznia 1844 w Warszawie, zm. 9 kwietnia 1861 w Warszawie), uczeń polski narodowości żydowskiej, uczestnik manifestacji patriotycznej 8 kwietnia 1861 na Placu Zamkowym w Warszawie.
Był synem kupca drzewnego Chaima (Henryka) i Sary (Salomei) z Eliaszów. Uczęszczał do szkoły elementarnej, następnie do szkoły rabinackiej. W 1858 rozpoczął naukę w gimnazjum realnym w Warszawie. Interesował się szczególnie historią Polski i dziejami jej upadku.
8 kwietnia 1861 wziął udział w manifestacyjnym pogrzebie sybiraka Ksawerego Stobnickiego i uroczystym zbrataniu się Polaków i Żydów przy grobie Antoniego Eisenbauma (dawnego dyrektora warszawskiej szkoły rabinackiej). Na Placu Zamkowym manifestacja została zaatakowana przez wojsko. Landy znajdował się w czołówce procesji i został trafiony kulą w chwili, kiedy niósł krzyż. Ciężko ranny, został złożony początkowo w aptece Steinerta (tłum nie pozwolił zabrać go wojsku na Zamek), a następnie przewieziony przez ojca do szpitala św. Rocha. Zmarł następnego dnia. Ojciec uzyskał zgodę na pogrzeb na cmentarzu żydowskim, ale uroczystość odbyła się w asyście urzędnika policji.
Śmierć Michała Landego została upamiętniona w rozważaniach poetów - Żydowie Polscy Norwida, Hasło Polskie Karola Balińskiego, Dwa Izraele (autor nieznany, wiersz ukazał się w zbiorze Pamiątki z r. 1863, 1869), a także obrazach A. Szyka i T. R. Fleury'ego (Dzień 8 kwietnia, 1866).
Brat Michała Szoel organizował manifestacje patriotyczne w Kownie, za co został w czerwcu 1861 wydalony do Warszawy. Drugi brat Aleksander walczył w powstaniu styczniowym w oddziale generała Józefa Wysockiego (pod pseud. Niedzielski), był ranny pod Radziwiłłowem (2 lipca 1863); dalsze jego losy są nieznane. Bratankiem Michała był Stanisław Landy (1855-1915), działacz socjalistyczny, redaktor (syn Stanisława Aleksander, 1881-1969, był działaczem społecznym i lekarzem pediatrą). Inny członek rodziny Adam (1891-1937, bratanek Stanisława), działacz ruchu robotniczego, publicysta, padł ofiarą czystek stalinowskich w ZSRR.
Źródła:
- Klementyna Morawska, Michał Landy, w: Polski Słownik Biograficzny, tom XVI, 1971
