Limfocyt B

Z Wikipedii

Limfocyty B są komórkami występującymi u kręgowców i zawdzięczającymi swą nazwę kaletce (torebce) Fabrycjusza (łac. bursa Fabricii), będącej narządem ptaków, w którym komórki te się rozwijają. U ssaków wywodzą się one ze wspólnej progenitorowej komórki limfocytów (CLP) i dojrzewają w szpiku kostnym. Komórki te jako jedyne są zdolne do produkcji przeciwciał.

Limfocyty B można scharakteryzować za pomocą cząsteczek powierzchniowych występujących na powierzchni błony komórkowej. Najważniejsze z nich to: BCR, cząsteczki MHC klasy I i II, CD19, CD20, CD21, CD22, CD32, CD35, CD40, CD72, CD80 i CD86. Istotną jest też obecność cząsteczki CD5, która pozwala na dalszy podział limfocytów B na subpopulacje B1 i B2:

• Limfocyty B1 - nieklasyczne limfocyty B noszące na swej powierzchni CD5 (określane mianem B1a) lub nie wykazujące obecności tej cząsteczki (B1b - sklasyfikowane do limfocytów B1 ze względu na pełnione funkcje). W odróżnieniu od limfocytów B2 wydzielają głównie przeciwciała klasy IgM, o niedużej specyficzności i niskim powinowactwie do antygenów. Komórki B1 występują w dużej ilości we krwi pępowinowej oraz w pewnych stanach patologicznych. Główną ich funkcją jest prawdopodobnie udział w usuwaniu pozostałości po apoptozie komórek w organizmie. Ich ciągłe pobudzenie oraz możliwość wiązania fizjologicznych ligandów jest prawdopodobnie przyczyną ich częstego występowania w formie autoagresywnych komórek w chorobach autoimmunizacyjnych. U osób dorosłych stanowią one ok. 20% limfocytów B krwi obwodowej i śledziony.

• Limfocyty B2 - typowe limfocyty B, do nich odnosi się pozostała część tego artykułu.

Zasadniczą cechą limfocytów B jest możliwość produkcji przeciwciał. Podczas odpowiedzi odpornościowej limfocyty B wiążą antygeny za pomocą BCR, czyli receptora, w którego skład wchodzi swoiste, charakterystyczne dla danej komórki przeciwciało. Po związaniu antygenu najbardziej typową sytuacją jest jego przetworzenie i wystawienie na powierzchni komórki w postaci kompleksu z białkami MHC. Kompleks ten jest rozpoznawany przez swoisty względem danego antygenu limfocyt T pomocniczy. Dopiero po takim rozpoznaniu dochodzi do transformacji blastycznej i powstaniu komórki plazmatycznej produkującej przeciwciała. Antygeny, które powodują taki typ reakcji nazywamy antygenami grasiczozależnymi. W odróżnieniu od nich, antygeny grasiczoniezależne nie wymagają obecności limfocytów T pomocniczych i mogą bezpośrednio aktywować limfocyty B.

Przedstawiony powyżej schemat odpowiedzi z udziałem limfocytów B (odpowiedzi humoralnej) jest charakterystyczny dla komórek dziewiczych, tj. takich, które nie miały wcześniej do czynienia z danym antygenem. Powtórne pobudzenie (podczas odpowiedzi wtórnej) danego limfocytu, funkcjonującego teraz jako limfocyt pamięci nie wymaga już obecności limfocytów pomocniczych. Nie oznacza to jednak, że antygen jest już grasiczoniezależny. Związane jest to z faktem, że antygeny grasiczozależne indukują proces przełączania klas, co doprowadza do tego, że komórka wydziela przeciwciała klas innych niż IgM i IgD. Antygeny grasiczoniezależne nie powodują przełączania klas i w związku z tym nie dają w rezultacie komórek B pamięci. Ponadto w limfocytach stymulowanych antygenami grasiczoniezależnymi nie dochodzi do dojrzewania powinowactwa.

Anatomicznie miejscem syntezy przeciwciał jest śledziona i szpik kostny, w których komórki plazmatyczne lokują się po pobudzeniu.

Limfocyty B są stymulowane za pomocą licznych cytokin, przy czym największą rolę odgrywają cytokiny pochodzące od limfocytów Th2. Mimo istotnej roli w odpowiedzi odpornościowej przeciwko mikroorganizmom żyjącym pozakomórkowo, limfocyty B mogą też być przyczyną chorób autoimmunizacyjnych i innych stanów patologicznych (np. związanego z zapleniem wątroby kłębuszkowego zapalenia nerek).

Zobacz też: przegląd zagadnień z zakresu biologii