Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Piotrkowie Trybunalskim
Z Wikipedii
Spis treści |
[edytuj] Przybycie bernardynów
Bernardyni znani byli w Piotrkowie za sprawą kwestarzy z Warty, ktorzy w latach 1570-1600 przybywali tu głosić kazania i zbierać ofiary pieniężne. Prowincjał bernardynów w l. 1623 - 1626 ojciec Leonard Starczewski namówił swojego młodszego brata Floriana Starczewskiego, by zamiast planów budowy klasztoru w Drużbicach koło Bełchatowa, w swych ziemiach, zakupić plac w Piotrkowie.
[edytuj] Budowa kościoła i klasztoru
Niedaleko Bramy Sieradzkiej w 1624 roku od mieszczan Augustyna i Małgorzaty Łysogórskich i Anny Scheterowej oraz szlachcica Macieja Wężyka zostało wykupione przez Floriana Starczewskiego dla bernardynów miejsce na Rokszyckim Przedmieściu, zwane wtedy „Łysą Górą”. Prowincjał skierował do miasta dwóch zakonników - Mateusza z Piotrkowa i Pawła z Radomska - a 5 maja 1625 r., za zezwoleniem arcybiskupa gnieźnieńskiego Henryka Firleja, przyjął w imieniu zakonu zgodę na osiedlenie w Piotrkowie. Główny fundator i jego bracia: Stanisław biskup sufragan płocki oraz Wawrzyniec kanonik krakowski, okazali wydatną pomoc pieniężną. Uroczyste przeniesienie się z kościoła dominikańskiego do drewnianego kościoła, odbyło się 1 czerwca 1625 roku. Murowany, jednonawowy kościół powstał w latach 1632 - 1642. Oprócz fundatorów przy wznoszeniu barokowej świątyni zasłużył się również Andrzej Chociński kanonik łęczycki oraz Piotr z Pabianic i Franciszek Molski - dwaj następni przełożeni klasztoru. Ozdobiony 2 wieżami kościół pod wezwaniem Znalezienia Krzyża Św. wraz z głównym ołtarzem został konsekrowany 16 listopada 1642 roku przez Jana Baykowskiego biskupa sufragana poznańskiego. Cały obiekt klasztorny chroniony był przez mur oraz baszty. W latach 1655 - 1657 w czasie najazdu szwedzkiego spaliła się jedna z wież i zostało zniszczone sklepienie kościoła. Cały skarbiec świątynny został doszczętnie rozkradziony. Dopiero po pięćdziesięciu latach kościół został ponownie konsekrowany - 29 stycznia 1696 roku. W czasie naprawy szkód w kościele stanęły nowe ołtarze: Matki Bożej, św. Anny, św. Franciszka, ołtarz główny oraz św. Michała. Sceny Męki Pańskiej na ścianach prezbiterium pochodzą z lat 1758 – 1761. Węgier z pochodzenia, Stefan Milner wykonał polichromię w zakrystii a Jakub z Prus zrobił piękne inkrustowane meble. Barokowa brama, która prowadziła na dziedziniec kościoła, wykonana została na podstawie projektu brata Wenantego Pensa. Powstanie styczniowe zakłóciło rozwój klasztoru, w którym odbywały się wykłady studium zakonnego w XVIII i XIX wieku. Po powstaniu styczniowym, w ramach represji, władze rosyjskie skasowały 28 listopada 1864 klasztor. Zakonników wywieziono, kościół został zamknięty, a pomieszczenia klasztorne zostały zamienione na archiwum akt dawnych i gubernialnych, drukarnię i redakcję „Gubernialnych Wiadomości”, a później - areszt policyjny. Bernardyni wrócili do klasztoru dopiero w 1922 roku. Zniszczenia II wojny światowej spowodowały uszkodzenie bramy kościelnej, wieży i nagrobków na cmentarzu przy kościele. W 1959 roku kościół otrzymał nową polichromię pędzla Zygmunta i Ireny Acedańskich. Otoczenie kościoła zmieniło się w lipcu 1965 roku. Kolumnę św. Antoniego przeniesiono przed główne wejście za prezbiterium kościoła. Przed budynkiem klasztoru umieszczono w fontannie postać Matki Boskiej, wykonaną z kamienia polnego przez mnicha paulińskiego w obozie koncentracyjnym. Władze Piotrkowa w okresie Polski Ludowej nie zwróciły ogrodu klasztornego, urządzając z niego park publiczny, zabrano ponadto część placu przy kościele dla potrzeb otaczających klasztor ulic.
[edytuj] Bibliografia
- Klasztory bernardyńskie w Polsce w jej granicach historycznych, praca zbiorowa pod red. ks. H. E. Wyczawskiego, Kalwaria Zebrzydowska, Calvarianum, 1985.
