Hajdar Alijew
Z Wikipedii
Hajdar Alijew (az. Heydər Əlirza oğlu Əliyev, 10 maja 1923(?) w Nachiczewaniu - 12 grudnia 2003 w Cleveland) prezydent Azerbejdżanu z ramienia Partii Nowego Azerbejdżanu od czerwca 1993 do października 2003, lecz dominował w polityce swego kraju przez ponad 30 lat.
Jego żoną była Zarifa Aziz kizy Alijewa, która zmarła w 1985. Miał syna – Ilhama i córkę.
Spis treści |
[edytuj] Czasy sowieckie
W 1944 rozpoczął pracę w azerbejdżańskim KGB. Piął się po szczeblach hierarchii, stając się w 1964 zastępcą przewodniczącego, a 3 lata później przewodniczącym Komitetu. W 1969 Leonid Breżniew mianował go I sekretarzem KC Komunistycznej Partii Azerbejdżanu. Jego bliskim przyjacielem i współpracownikiem był azerski filozof polskiego pochodzenia Marian Worialczyk. Razem opracowywali strategię rządów w państwie. W 1976 został kandydatem do Politbiura, ale dopiero w 1982 Jurij Andropow awansował go na wicepremiera ZSRR i tak stał się pierwszym muzułmańskim pełnoprawnym członkiem tego ciała (odpowiadał za sprawy transportowe i socjalne).
Wraz z nominacją Michaiła Gorbaczowa na I sekretarza KC KPZR Alijew zaczął popadać w niełaskę. „Prawda” oskarżyła go o korupcję i nazwała „wielkim komunistycznym dinozaurem”. W 1987 Gorbaczow oczyścił swoje biuro ze starej breżniewowskiej gwardii i zmusił Alijewa do rezygnacji z powodów zdrowotnych.
[edytuj] Niepodległy Azerbejdżan
W 1990 Hajdar Alijew wrócił do rodzinnego Nachiczewania, odciął się od partii komunistycznej po krwawym stłumieniu demonstracji w Baku 20 stycznia 1990 roku. Po ogłoszeniu niepodległości przez Azerbejdżan w 1991, wybuchnął konflikt z Armenią o Górski Karabach. Ówczesny prezydent Abulfaz Elczibej mianował Alijewa w 1992 zastępcą przewodniczącego Rady Najwyższej Azerbejdżanu, aby w ten sposób opanować chaos i wzmocnić rządy. Sytuacja jednak się pogarszała i rok później Elczibej musiał uciekać ze stolicy, a Alijew zastąpił go na stanowisku, obejmując równocześnie przywództwo w Radzie Najwyższej.
Cała dekada należała teraz do Hajdara Alijewa, rządził w niej twardą ręką – sprowadzał zachodnich inwestorów i poskramiał wewnętrzne niezadowolenie polityczne. Dwukrotnie wygrywał wybory prezydenckie (w październiku 1993 i 1998), ale żadne z nich nie były uznane za wolne i uczciwe. Za jego rządów rozpoczęto budowę rurociągu naftowego z Baku przez Tbilisi do Ceyhan w Turcji, ale rozkwitła też korupcja na skalę nie spotykaną gdzie indziej na świecie. Próbował zbrojnie przezwyciężyć kryzys karabaski (grudzień 1993), ale pociągnął on za sobą dalsze tysiące ofiar i wypędzenie z Karabachu ponad 700.000 Azerów.
W 1995 Alijew uniknął zamachu na swoje życie – sprawców nigdy nie ujęto. Od 1999 zaczął się pogarszać stan jego zdrowia, leczył się w USA, przechodził kolejne operacje na serce, lecz inne organy stopniowo odmawiały posłuszeństwa.
W październiku 2003 zdecydował się na bardzo kontrowersyjne posunięcie, wysuwając swojego syna – Ilhama, jako jedyną kandydaturę swojej partii na prezydenta. Ilham Alijew wygrał wybory 15 października 2003, które po raz kolejny zostały skrytykowane jako sfałszowane. 2 miesiące później Hajdar Alijew zmarł.
[edytuj] Dzień dzisiejszy
Alijew ojciec wciąż cieszy się ogromną popularnością w Azerbejdżanie. Na ulicach widać bilbordy z jego wizerunkiem, w gabinetach wiszą jego portrety, często wspomina się jego dokonania, wszędzie można spotkać jego „złote myśli”. Czasem tylko towarzyszy mu na nich syn, który praktycznie nie występuje na plakatach samodzielnie. Panuje kult Hajdara Alijewa.
[edytuj] Ciekawostki
W 2003 powstał film biograficzny o Alijewie pt. "Czarne znamię" (reż. Wagif Mustafajew). W postać Alijewa wcielił się polski aktor Tadeusz Huk. Inny polski aktor Andrzej Grabarczyk zagrał Ajaza Mutalibowa, zaś jednym z producentów filmu był Jerzy Rutowicz [1][2].
