Dyftong

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Dyftong, dwugłoska (gr. δίφθογγος diphthongos - "dwubrzmiący") – pojedyncza samogłoska (na ogół długa) o zmiennym przebiegu artykulacji, co sprawia, że ucho ludzkie słyszy dwa dźwięki, mimo że są one zespolone niejako w jeden i mają właściwości pojedynczej samogłoski.

Najczęściej występują dyftongi /AI/, /EI/, /OI/, /UI/, /AU/, /EU/.

W języku polskim przykładami występowania dyftongów są wyrazy: maj = m/AI/, hydraulik = hydr/AU/lik, automat = /AU/tomat, Europa = /EU/ropa i wiele innych, pochodzących z języka greckiego i łaciny.

Dyftong /AI/ występuje np. w niemieckim wyrazie leider (wym. laj-der), gdzie jest oznaczony dwiema literami ei; dyftong /EI/ słychać w angielskim gray itd.

Dyftongi stanowiąc połączenie dwóch dźwięków samogłoskowych są z natury rzeczy niestabilne i zdradzają tendencje do przekształcania się w pojedyczne samogłoski. Proces taki nazywa się monoftongizacją.

[edytuj] Angielski

W języku angielskim (Received Pronunciation) wyróżniamy 8 dyftongów, które dzielimy na dwie grupy (patrz tabelka):

**Podział angielskich dyftongów**
CENTRING			ENDING
kończące się na "ə" (szwa)			kończące się na "ɪ"			kończące się na "ʊ"
/ɪə/ jak w beard	/eə/ jak w air	/ʊə/ jak w tour	/eɪ/ jak w pain	/aɪ/ jak w I, time	/ɔɪ/ jak w join	/əʊ/ jak w home	/aʊ/ jak w house

Uproszczony schemat "ślizgu" między samogłoskami w angielskich dyftongach

Dyftong, to dźwięk składający się z ruchu, "ślizgu" od jednej samogłoski do innej. Pierwsza samogłoska jest:

dłuższa (trwa ok 3/4 całego dyftongu)
mocniejsza
głośniejsza

Nazwy grup związane są z samogłoską, która kończy dyftong:

CENTRING (center - środek)- ruch w tych dyftongach jest skierowany do ə (szwa), która jest w centrum diagramu głosek.
ENDING (end - koniec) - dyftongi te kończą się na ɪ lub ʊ

W rzeczywistości produkując dyftong, podczas "ślizgu" - startując z pierwszej samogłoski - nigdy nie powinniśmy dotrzeć do dźwięku drugiej samogłoski. W przeciwnym razie dyftong ten brzmi nienaturalnie i staje się dwiema, oddzielnymi samogłoskami.

Istnieje tendencja do zmiany dyftongów na długie samogłoski - np. /ʊə/ → /ɔ:/ ( tour: /tʊə/ → /tɔ:(r)/ czy nawet /tʊr/).

[edytuj] Czeski

W języku czeskim istnieją trzy dyftongi:

/aʊ̯/ jak w auto (niemal wyłącznie w słowach obcego pochodzenia)
/eʊ̯/ jak w euro (tylko w słowach obcego pochodzenia)
/oʊ̯/ jak w koule

Grupy samogłosek ia, ie, ii, io oraz iu w obcych słowach nie są uznawane jako dyftongi, wymawiane są jak [ɪja, ɪjɛ, ɪjɪ, ɪjo, ɪju] czyli z /j/ pomiędzy samogłoskami.