Czerwone Harcerstwo Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego
Z Wikipedii
Czerwone Harcerstwo Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego, (w skrócie Czerwone Harcerstwo) - działająca w latach 1926 - 1942 lewicowa młodzieżowa organizacja harcerska powstała z inicjatywy Organizacji Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego (TUR). Czerwone Harcerstwo zrzeszało chłopców i dziewczęta od 12 do 16 roku życia, następnie wychowankowie przechodzili do Organizacji Młodzieżowej TUR, PPS lub innych organizacji związkowych, bądź politycznych. Organizacja miała na celu wychowanie młodzieży w duchu socjalizmu i równości społecznej.
Członkowie organizacji brali udział w akcjach politycznych lewicy (m.in. na rzecz Czerwonej Hiszpanii). Współpracowali z Robotniczym Towarzystwem Przyjaciół Dzieci i żydowską organizacją dziecięcą Skiff. Czerwone Harcerstwo działało głównie w środowiskach robotniczych. Stosowało metody wychowawczo-oświatowe wzorowane na ZHP, lecz mocno odbiegało od skautowego pierwowzoru. Działacze czerwonoharcerscy stawiali sobie za cel wychowanie młodzieży w duch ideałów proletariackich (dziś powiedzielibyśmy idei socjalistycznych). Starano się wyrobić u młodzieży poszanowanie dla praw człowieka, gotowość służenia interesom klas uciskanych, poczucie sprawiedliwości, chęć niesienia pomocy słabszym oraz klasową solidarność i własną sprawność fizyczną.
Zawołaniem Czerwonych Harcerzy było hasło "Bądź Gotów" (zamiast Czuwaj!), przypominające o konieczności stałej gotowości do walki o sprawę proletariatu.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Czerwone Harcerstwo powstało podczas pierwszego zjazdu TUR odbywającego się w dniach 31 stycznia - 2 lutego 1926. Na zjeździe tym przyjęto uchwałę o utworzeniu organizacji harcerskiej, w oparciu o instruktorów, którzy opuścili Związek Harcerstwa Polskiego z przyczyn ideowych. Należał do nich Stanisław Dubois (który opuścił ZHP w 1919 roku jako 18-latek), kierownik referatu harcerskiego KC OM TUR, później przewodniczący Rady Głównej Czerwonego Harcerstwa.
W 1930 organizacja wydzieliła się z TUR, dynamicznie rozwijając się na terenie największych miast: Warszawy, Łodzi i Gdyni, działając głównie w środowiskach robotniczych. W 1933 roku Czerwone Harcerstwo przystąpiło do Międzynarodówki Wychowania Socjalistycznego. W 1938 liczyło ok. 4-6 tys. członków skupionych w 185 gromadach. Organem prasowym Czerwonego Harcerstwa był miesięcznik "Gromada". Cenzura państwowa często konfiskowała artykuły lub nawet całe numery (np. w 1933 numer poświęcony uroczystościom 1 maja). Czerwone Harcerstwo, nie korzystało z żadnych przywilejów dostępnych organizacjom popieranym przez Państwo, jak np. ZHP (np. zniżek przy przejazdach koleją), a leśnictwa nie pozwalały obozować na państwowych terenach. Także Naczelnictwo ZHP starało się (za "endeckiego" Naczelnictwa) wpłynąć na władze państwowe w celu ograniczenia swobody działania Czerwonego Harcerstwa.
Podczas okupacji niemieckiej członkowie Czerwonego Harcerstwa TUR działali w organizacjach konspiracyjnych związanych z ruchem socjalistycznym, lecz wrzesień 1939 przyjmuje się za koniec istnienia organizacji. Za moment likwidacji organizacji uznaje się datę śmierci Stanisław Dubois (21 sierpnia 1942 rozstrzelany w obozie Auschwitz-Birkenau). Po II wojnie światowej członkowie Czerwonego Harcerstwa włączyli się do pracy w ZHP.
[edytuj] Kalendarium
- 1921 - powstaje ruch "Wolnego Harcerstwa"
- 1924 - zostaje rozwiązane Zjednoczenie Wolnego Harcerstwa, następca "Wolnego Harcerstwa"
- 1926 - powstają pierwsze gromady "Czerwonego Harcerstwa"
- 1927 - "Czerwone Harcerstwo" przyjmuje własne stopnie, sprawności, mundury, Prawo Harcerskie i zawołanie "Bądź gotów!", prowadzi swą działalność pod opieką organizacji młodzieżowej TUR
- 21 sierpnia 1942 - ginie Stanisław Dubois.
[edytuj] Organizacja
Gromady na ogół były monopłciowe, choć bywały wyjątki (np. w Warszawie na 30 gromad koedukacyjna była jedna). Od 1931 roku wyodrębniono młodszą gałąź organizacji – Czerwone Sokoły, dla dzieci od 8 do 12 roku życia. Miała ona prostszym językiem sformułowane prawo, o podobnej wymowie moralnej i ideologii.
Harcerz po trzymiesięcznym okresie próbnym(byciu "młodzikiem") składał uroczyste Przyrzeczenie. Na czele 6-12 osobowego zastępu stał przodownik zastępu, harcerz minimum 13-letni, o co najmniej rocznym doświadczeniu. Przewodnik gromady (ok. 5 zastępów) musiał mieć minimum 18 (później 16) lat i prezentować właściwe wyrobienie harcerskie i ideologiczne. Podstawowe prace odbywały się w zastępie: gry, ćwiczenia, zajęcia warsztatowe, pogadanki o losie i walce klasy robotniczej, wycieczki. Bardzo ważny dla metodyki Czerwonego Harcerstwa był system samorządności. Zastęp radząc decydował o programie działania. Na obozie mógł postanowić wszystko (za wyjątkiem samodzielnej kąpieli i wycieczki do wsi – ze względu na możliwe kłopoty z państwową policją). Rada gromady wybierała nowych przodowników zastępu. Rada Hufca mianowała nowych przewodników gromad. W Czerwonym Harcerstwie nie było systemu stopni, były tylko wymagania dopuszczenia do Przyrzeczenia – dość przystępne, oraz mianowania na przodownika i przewodnika – obszerne i szczegółowo spisane, określające zarówno wiedzę jak i dokonania (np. doświadczenie obozowe), świadomość ideową i techniki harcerskie. Pod koniec istnienia organizacji dostrzegło konieczność utworzenia systemu sprawności, bowiem te duże bloki wymagań utrudniały i zniechęcały młodych do realizacji. Regulaminu jednak przed wojną nie opracowano.
Odznaką organizacyjną był wzlatujący sokół wpisany w okrąg. Szeregowi członkowie nosili ją na tle czerwonym, przodownicy zastępu zielonym, przodownicy gromady złotym a komendanci hufca – fioletowym. Symbol nawiązuje do znaku międzynarodowego ruchu lewicowego harcerstwa (International Falcon Movement).
Mundur organizacyjny męski składał się z błękitnej koszuli z naramiennikami i dwoma kieszeniami na piersiach, krótkich spodni do kolan (w kolorze jednolitym dla gromady) i podkolanówek. Nakrycie głowy stanowiła maciejówka z czerwonym sznurkiem i daszkiem, całość dopełniała czerwona chusta ściągnięta kółkiem. Mundur żeński to taka sama koszula, krótka (ale za kolana) sukienka ciemnej barwy, beret, chusta.
[edytuj] Prawo i Przyrzeczenie
Dawał temu wyraz tekst Przyrzeczenia Harcerskiego (druga redakcja, 1931):
Przyrzekam uroczyście pracować nad wyzwoleniem klasy robotniczej, praw harcerskich przestrzegać, dbać o rozwój Czerwonego Harcerstwa.
oraz zmienione punkty Prawa Harcerskiego:
1. Czerwony harcerz uważa siebie za członka klasy robotniczej i walczy o jej wyzwolenie.(...)
3. W każdym pracującym widzi przyjaciela i brata
