Antykwa
Z Wikipedii
Antykwa, pismo humanistyczne – bardzo szerokie pojęcie oznaczające kroje pisma opartego o alfabet łaciński, które w dzisiejszych czasach są dominującym typem krojów wśród pism drukarskich. Praktycznie wszystkie współczesne książki, czasopisma, oraz inne typowe zastosowania pisma drukowanego w językach narodowych zapisywanych alfabetami wywodzącymi się z łaciny (zachodniosłowiańskie, romańskie, anglosaskie, nordyckie, ugrofińskie itp.) są drukowane jakąś odmianą antykwy. Kroje nieantykwowe w pismach łacińskich używane są obecnie tylko w szczególnych sytuacjach, jako pismo ozdobne (np. w tytulariach, zdobnictwie literniczym, grafice reklamowej itp., ale bywają także np. przy druku poezji).
Spis treści |
[edytuj] Historia antykwy
Początki antykwy sięgają II poł. XV w., kiedy na fali prądów myślowych epoki renesansu opracowano we Włoszech nowy rodzaj pisma odręcznego, znacząco różniącego się od dominującego wówczas, ale niezbyt czytelnego pisma gotyckiego. Majuskuły (wielkie litery) antykwy oparto o kapitałę rzymską – pismo monumentalne starożytnego Rzymu, a minuskuły (małe litery) oparto o wczesnośredniowieczną minuskułę karolińską – pismo kodeksowe epoki Karola Wielkiego.
Z początku wobec antykw, czyli krojów wzorowanych na pismach z minionych epok, stosowano określenie littera antiqua, poprzez porównanie do rozpowszechnionego wówczas pisma gotyckiego zwanego littera moderna. Dziś zdecydowanie pismo gotyckie wydaje się pismem archaicznym, za to kroje pierwszych antykw przetrwały do dziś w praktycznie niezmienionej postaci nie tracąc niczego ze swojej użyteczności i nadal chętnie są stosowane. Z czasem jednak zbiór krojów określanych jako antykwy uległ olbrzymiemu rozszerzeniu pod względem wizualnym o postaci, które zupełnie pierwszych antykw nie przypominają. I tak dziś do antykw zalicza się zarówno kroje szeryfowe, jak i bezszeryfowe, a jednocześnie w obu tych rodzajach mogą to być kroje jedno- lub dwuelementowe.
Antykwę wymyślono praktycznie w tych samych czasach, kiedy nastąpiło upowszechnienie się druku w Europie, i choć druki ksylograficzne (z formy drukowej rzeźbionej w drewnie) oraz pierwsze druki złożone ruchomą czcionką (łącznie z Biblią Guttenberga) były drukowane gotykiem, to jednak również pierwsze antykwowe czcionki drukarskie powstały w tych czasach, a z czasem, i w sumie dość szybko, wyparły one gotyckie na większości obszarów Europy i w większości zastosowań. W krajach romańskich antykwa miała dominującą pozycję już w XVI w., w Polsce skutecznie wyparła pismo gotyckie dopiero w XVII w. (aczkolwiek pierwszej antykwy na ziemiach polskich użył już w 1517 r. krakowski drukarz Florian Ungler). Najdłużej, bo do II wojny światowej, równoległe stosowanie antykw i krojów gotyckich przetrwało na niemieckojęzycznym obszarze kulturowym.
[edytuj] Chronologia krojów antykwowych
- antykwa renesansowa (mediewalowa) – dwuelementowa, szeryfowa, o niewielkim kontraście pomiędzy liniami poziomymi i pionowymi
- antykwa barokowa – dwuelementowa, szeryfowa, o zwiększonym kontraście w porównaniu do a. renesansowej, za to mniej skośnych szeryfach
- antykwa klasycystyczna – dwuelementowa, szeryfowa, o większym kontraście w porównaniu do a. barokowej, prostych szeryfach, podkreślająca linie pionowe i poziome
- egipcjanka (I poł. XIX w.) – antykwa jednoelementowa szeryfowa
- grotesk (I poł. XIX w.) – antykwa jednoelementowa bezszeryfowa
- antykwa modernistyczna
[edytuj] Klasyfikacja krojów antykwowych
W klasyfikacji krojów pism drukarskich zaproponowanej przez Andrzeja i Romana Tomaszewskich kroje antykwowe zostały uznane za jedną z czterech podstawowych klas, obok pism gotyckich, pisankowych oraz "worka" z wszelkimi pozostałymi, nietypowymi krojami, zwanego ksenotypami.
Natomiast w jednej z najpopularniejszych w Europie klasyfikacji krojów - niemieckiej klasyfikacji DIN, spośród jedenastu podstawowych klas siedem poświęcono właśnie antykwom (w oparciu o ujęcie chronologiczne).
[edytuj] Inne znaczenie antykwy
Potocznie, w innym znaczeniu, antykwami nazywa się również ogólnie wszelkie kroje w odmianach prostych w przeciwieństwie do krojów pochylonych, czyli kursyw.
