Aleksandr Apuchtin
Z Wikipedii
Aleksandr Lwowicz Apuchtin (10 lipca 1822-2 listopada 1904) - (ros. попечитель Варшавского учебного округа popieczitiel warszawskowo uczebnowo okruga), rosyjski kurator warszawskiego okręgu szkolnego w latach 1879-1897, od 1896 tajny radca dworu, od 1897 senator. Twórca zrusyfikowanego systemu szkolnictwa w Królestwie Polskim, opartego na reformie programów szkolnych, wprowadzeniu nowych podręczników (min. osławiony podręcznik do historii Dmitrija Iłowajskiego), systemu donosów i szpiclowania uczniów, będącego podstawą systemu policyjnego w szkołach.
Apuchtinowski system oświatowy miał stworzyć człowieka lękliwego wobec władzy i identyfikującego się z carską Rosją i jej kulturą. Od 1885 w języku polskim wykładana jest wyłącznie religia. Apuchtin przyczynił się do spadku liczby szkół, upadku kultury polskiej w Kongresówce i wzrostu analfabetyzmu. Od jego nazwiska wywodzi się określenie noc apuchtinowska.
Najsłynniejszy protest przeciwko polityce Apuchtina wyrażony został przez rosyjskiego studenta Uniwersytetu Warszawskiego Jewgienija Żukowicza. 16 kwietnia 1883 roku Żukowicz wszedł do gabinetu Apuchtina i spoliczkował kuratora. Żukowicza aresztowano, ale stał się bohaterem Warszawy i wywołał demonstracje na uczelni tzw. schodki apuchtinowskiej. Wkrótce jednak zamieszki studenckie stłumiono, a Żukowicza skazano na 6 miesiecy więzienia.
Wrogi stosunek Polaków do osoby Apuchtina wyraził m.in. Stefan Żeromski w swoich Dziennikach; pod datą 11 listopada 1887 młody pisarz, pisząc o swojej wyobrażonej "tęgiej awanturze" narodowej, zanotował m.in. Apuchtina powiesiłbym na pomniku Paskiewicza (...) Hurkową wbiłbym na pal: na pomnik Saskiego placu. Maria Andriejewna Hurkowa była żoną gubernatora Josifa Hurki, aktywną rusyfikatorką, znaną z wrogości wobec Polaków i wiary katolickiej.
