Łuk
Z Wikipedii
2. Ramię łuku
3. Cięciwa
Łuk - jedna z najstarszych broni miotających, znana ludzkości od co najmniej 35 tys. lat.
Każdy łuk składa się ze sprężystego pręta lub listwy zwanego drzewcem, oraz linki łączącej oba końce pręta zwanej cięciwą. Pociskiem jest strzała, czyli cienki i długi pręt, który jest wystrzeliwany z łuku.
Drzewce łuku muszą być wykonane z elastycznego materiału, który jest w stanie ulegać odwracalnemu odkształceniu poprzez ręczne naciągnięcie cięciwy. Cięciwa musi być stosunkowo cienką (ale nie przesadnie) nierozciągliwą linką, na tyle wytrzymałą, aby nie pękać w trakcie naciągnia drzewca. Strzała musi być na tyle długa, aby wystawać choć trochę za drzewce w momencie pełnego naciągnięcia cięciwy.
[edytuj] Strzelanie z łuku
Strzelanie z łuku wymaga obu rąk. Strzelec trzyma w jednej, wyprostowanej ręce (osoby z prawym okiem dominującym w lewej) drzewce nieco poniżej połowy jego długości. Dłoń tej ręki stanowi też zwykle powierzchnię utrzymującą strzałę prostopadle do drzewca. Drugą ręką łucznik trzyma jednocześnie cięciwę w połowie jej długości oraz sczepioną z nią strzałę i przez odciągnięcie tej ręki do tyłu naciąga cały łuk. Po wycelowaniu puszcza cięciwę, która pchana w kierunku drzewca przez jego siły sprężystości wystrzeliwuje strzałę.
Skuteczne i celne strzelanie z łuku wymaga dość długiego treningu siłowego i technicznego. Kluczową sprawą jest umiejętność dość długiego wytrzymania w bezruchu w momencie pełnego naciągnięcia cięciwy. W momencie tym całe grupy mięśni pleców, klatki piersiowej i obu rąk są poddane silnym naprężeniom. Łucznik musi wytrzymać ten wysiłek przez kilka, kilkanaście sekund, w czasie których, aby móc celnie wykierować swój łuk, nie może podlegać żadnym drganiom, a dodatkowo musi w pełni kontrolować swój oddech. Wzrost siły potrzebnej do naciągnięcia i utrzymania łuku jest proporcjonalny do pędu strzały, a zatem i do zasięgu łuku. Moment zwolnienia cięciwy, nazywany także paradoksem łuczniczym, polega na oddaniu strzału przy minimalnym, kilkumilimetrowym otwarciu palców umożliwiającym zejście cięciwy z opuszków (moment ten jest praktycznie niezauważalny, jest efektem poprawnego zadziałania mięśni pleców i całkowitego rozluźnienia mięśni kończyn górnych, w szczególności bicepsa i tricepsa oraz mięśni szkieletowych przedramienia i palców).
[edytuj] Rodzaje łuków
Jakkolwiek łuk można wykonać z prostego sznurka, kawałka świeżej gałązki i zaostrzonego patyka, to wykonanie łuku, który jest celny i dalekonośny, wcale nie jest łatwe. O celności łuku decyduje doskonałość wykonania drzewca i strzał. O jego nośności decyduje konstrukcja obu tych elementów oraz czynnik ludzki, tj. maksymalna siła, z jaką dana osoba jest w stanie utrzymać w trwałym napięciu łuk.
Łuk prosty to najstarsza forma łuku, na którą składało się początkowo proste drzewce, które jest wstępnie lekko naciągane cięciwą. Łuki proste były w użyciu przez tysiąclecia. W Europie wykonywano je zwykle z gałęzi cisowych, a w Azji ze świeżego bambusa. Przeciętny, wojskowy łuk prosty, stosowany w starożytności i średniowieczu, miał długość drzewca ok. 1 m, strzelał strzałami o długości ok. 60-80 cm i o masie ok. 150-200 g. Jego maksymalny zasięg wynosił ok. 200 m.
Łuk walijski - to odmiana łuku prostego, która pojawiła się ok. VIII wieku, w Walii. Łuk posiadał znacznie dłuższe drzewce (ok. 1,8 do 2 m), co z jednej strony zwiększało niemal trzykrotnie siłę potrzebną do jego naciągnięcia, ale jednocześnie zwiększało zasięg do nawet 350 m. Strzelanie z łuku walijskiego wymagało długotrwałego treningu, gdyż przeciętna dorosła osoba nie była w stanie z niego strzelać. Dzięki możliwości zastosowania dłuższych i dobrze wyważonych strzał (ponad 1 m) łuk walijski był w rękach wprawnego łucznika bardzo celną i skuteczną bronią. Przy zastosowaniu ciężkich strzał (350 gramowych), jego zasięg spadał do ok. 200 m, ale strzały takie przebijały niemal każdą średniowieczną zbroję. Łuk walijski był stosowany najpierw przez oddziały łuczników walijskich, a następnie, ok. XII wieku rozpowszechnił się w Anglii, gdzie zaczął pełnić rolę broni plebejskiej, umożliwiającej biedocie skuteczną obronę przed rycerzami. Z łuku walijskiego wywodzi się współczesny łuk sportowy.
Łuk refleksyjny - łuk, w którym drzewce nie jest prostym prętem, lecz kilkuwarstwową kompozycją kilku rodzajów drewna, przy czym przynajmniej jedna warstwa jest sklejana w stanie silnego naprężenia. Tak wykonane drzewce nie jest w stanie rozprężonym proste, lecz tworzy wybrzuszony do zewnątrz kształt. Powoduje to, że przy mniejszych wymiarach drzewca uzyskuje się większą siłę nośną. Łuk refleksyjny został prawdopodobnie wymyślony w Chinach ok. I wieku p.n.e., a następnie rozpowszechnił się wśród ludów żyjących na Wielkim Stepie. Łuk posiadał podobny zasięg do łuku walijskiego, ale był od niego znacznie mniejszy (długość drzewca ok. 1 m). Umożliwiało to wygodne strzelanie z konia. Jego użycie wymagało jednak równie długiego, o ile nie dłuższego treningu niż w przypadku łuku walijskiego. Z łuku refleksyjnego strzelało się lżejszymi i krótszymi strzałami (długość strzały do 1 m, masa do 250 g), co powodowało, że łuk ten był mniej celny oraz miał krótszy zasięg (do 250 m). Nie miało to jednak większego znaczenia dla łuczników konnych, którzy stosowali ten łuk do szybkich, zmasowanych ataków na nieopancerzonego zazwyczaj przeciwnika.
Łuk sportowy - nazywany także łukiem olimpijskim, jest to łuk refleksyjny z którego strzela się na treningach i zawodach sportowych. Wykonany według najnowszych technologii i z nowoczesnych materiałów (m.i. carbon, włókno szklane, lekkie i wytrzymałe stopy metali - dawniej łuki wykonywane były ze specjalnie konserwowanego drewna), składa się z: majdanu, ramion i cięciwy, oraz wszelakiego sprzętu pomocniczego, takiego jak celownik, stabilizator przedni długi tzw. laga czy stabilizatory pomocnicze (boczne). Przeciętnie, jest to łuk ważacy od 1,5 do 3 kg, przystosowany do celnych strzałów na duże odległości (w łucznictwie sportowym strzela się najdalej na odległość 90 m, jednak zasięg takiego łuku jest o wiele większy). Łuk charakteryzuje się z reguły mniejszą siłą naciągu aniżeli np. łuki historyczne, jest to ok 38-42 funtów
Łuk janczarski - był mniej więcej tym dla łuku refleksyjnego czym łuk walijski dla łuku prostego. Łuk ten był stosowany wyłącznie w zawodowych tureckich oddziałach Janczarów. Posiadał refleksyjne drzewce o maksymalnych dla danego łucznika wymiarach, dochodzących do 1,8 m. Jego zasięg dochodził do 400 m. Wymagał perfekcyjnego treningu prowadzonego od wczesnego dzieciństwa i tylko w rękach tak wyszkolonego łucznika stanowił skuteczną broń. Nie był tak celny, jak łuk walijski, ze względu na drgania w trakcie wypuszczania strzały, jakie powstają w tak dużej konstrukcji drzewca refleksyjnego, miał jednak dłuższy zasięg i zapewniał większą szybkostrzelność.
Łuk japoński - typowy łuk japoński to yumi, o wymiarach dochodzących do 2,5 m. Jest to łuk kompozytowy, klejony z kilku warstw bambusa. Cechą bardzo charakterystyczną dla łuku japońskiego są dwa niesymetryczne wygięcia, większe od góry i mniejsze od dołu, oraz przesunięcie uchwytu (majdanu) na wysokość ok. 1/3, licząc od dołu. Yumi stosowany był zarówno przez łuczników konnych, jak i pieszych, a sztuka walki rozwinięta w oparciu o użycie takiego łuku zwana jest kyūjutsu. Łuk stosowany obecnie w sztuce kyūdō jest nieco krótszy (2,21m ±6cm).
Łuk huński niesymetryczny, wielomateriałowy (kompozytowy) łuk refleksyjny stosowany przez Hunów. Robiony z rogu, ścięgien i cisu. Miał największy zasięg spośród wszystkich używanych w starożytności i wczesnym średniowieczu. Jego domniemana mniejsza celność rekompensowana była szybkostrzelnością.
Łuk bloczkowy (Compound) to najmłodsze wcielenie prastarej broni. Zastosowano w nim wielokrążek (koło) pomagający rozłożyć siłę niezbędną do naciągnięcia cięciwy. Dodatkowe kable poruszają bloczkami na końcu ramion, powodując znaczne zmniejszenie siły potrzebnej do naciągnięcia łuku. Dzięki bloczkom można zastosować twardsze materiały do budowy ramion. Taka konstrukcja łuku bloczkowego gwarantuje znacznie większą siłę. Strzała może osiągnąć ogromne prędkości, w najnowszych konstrukcjach przekraczające nawet 300 fps (stóp na sekundę, około 60 m/s). Łuki bloczkowe posiadają regulacje siły naciągu. Do budowy strzał stosuje się stopy aluminium, włókna węglowe i kompozyty. Łuk tego typu można zobaczyć między innymi w filmie Rambo 2, Blade 2 Trinity.
