Zelfbeschikkingsrecht
Het zelfbeschikkingsrecht is een internationaal bepaald begrip dat volkeren van de hele wereld toelaat te bepalen onder welke soevereiniteit ze vallen.
Dit zelfbeschikkingsrecht werd het eerst geformuleerd door Woodrow Wilson in 1916. Critici vermoeden hier echter achter dat de bepaling vooral bedoeld was om het machtige blok Oostenrijk-Hongarije te versnipperen.
Tijdens de grote dekolonisatie van de jaren '60 bepaalden de Verenigde Naties in 1960 in hun resolutie 1514 de basis van het moderne zelfbeschikkingsrecht.
Artikel 2 bepaalt immers dat alle volkeren het recht hebben of zelfbeschikking; door dat recht bepalen zij hun politieke status en streven zij economische, sociale en culturele ontwikkeling na.
Artikel 3 bepaalt overigens dat politieke, economische, sociale en educatieve onvoorbereidheid nooit als een grond mogen dienen om de onafhankelijkheid uit te stellen.
Artikel 4 stelt dat elke gewapende actie of repressie tegen de afhankelijke volkeren zal moeten stoppen opdat ze hun onafhankelijkheid kunnen bereiken. Maar artikel 4 bepaalt ook dat de integriteit van hun grondgebied zal bewaard blijven. Dat laatste artikel is van belang geweest om bv. de onafhankelijkheid van Katanga af te wijzen van Congo.
Artikel 6 stelt ten slotte dat een verstoring van de nationale eenheid en de territoriale integriteit van het grondgebied van een land nooit verstoord mag worden, dus de splitsing van Tsjechoslowakije zou in 1960 nooit geaccepteerd worden.
In 1970 vulde men dit laatste artikel aan met een bepaling uit resolutie 2625, namelijk dat de integriteit van een grondgebied enkel geldt wanneer de staat zich houdt aan bepaalde voorwaarden, namelijk dat het gelijke rechten garandeert aan zijn inwoners, het zelfbeschikkingsrecht accepteert, en een bestuur bezit dat het hele volk vertegenwoordigt zonder onderscheid van ras of geloof.
Critici hebben ook al meermaals laten blijken dat artikel 6 en de bepaling van 1970 in feite het zelfbeschikkingsrecht van de volkeren beperkt, en een toegift is aan bv. de Sovjet-Unie. Deze laatste had er alle belang bij de onafhankelijkheid van de westerse koloniën te bespoedigen om zijn eigen invloedssfeer uit te breiden. Nochtans bestond de Sovjet-Unie zelf uit verschillende volkeren, zelf geannexeerde landen als Letland, Estland en Litouwen, die van dit zelfbeschikkingsrecht gebruik zouden maken. Daarom werd bepaald dat enkel gebieden die exclaves waren en dus niet grensden aan het moedergebied onafhankelijk mochten worden. Ook België stond op artikel 6 van 1514, net als Tsjechoslowakije en Joegoslavië, staten die allemaal te maken hadden met volkeren die de onafhankelijkheid nastreefden en die op België na momenteel niet meer bestaan.
