Winston Churchill
| The Right Hon. Sir Winston Churchill 30 november 1874 – 24 januari 1965 |
||||||
 |
||||||
| Premier van het Verenigd Koninkrijk | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| Premier van het Verenigd Koninkrijk | ||||||
|
Sir Winston Leonard Spencer Churchill (Woodstock, 30 november 1874 – Londen, 24 januari 1965), Brits staatsman en schrijver die in 1953 de Nobelprijs voor literatuur kreeg.
Churchill was een van de belangrijkste staatslieden van de 20e eeuw, vooral door zijn betrokkenheid bij de Eerste Wereldoorlog en zijn optreden als minister van Zeevaart en premier van het Verenigd Koninkrijk gedurende de Tweede Wereldoorlog.
Inhoud |
[bewerk] 1874 - 1940
Sir Winston Churchill werd geboren in Blenheim Palace te Oxfordshire. Hij is een directe nakomeling van de in het Verenigd Koninkrijk beroemde John Churchill, de 1e hertog van Marlborough. Churchills vader was Lord Randolph Churchill, de derde zoon van de zevende hertog Marlborough. Zijn moeder was Jennie Jerome de dochter van de Amerikaanse miljonair Leonard Jerome. Churchill bezocht de Britse jongensschool Harrow (het minder bekende 'broertje' van Eton College). Daarna vervolgde hij zijn opleiding aan de beroemde Koninklijke Militaire Academie te Sandhurst.
In 1895 ging Churchill als militair waarnemer naar Cuba waar hij met het Spaanse leger meevocht tegen de Onafhankelijken. Ook was hij verslaggever voor de krant 'Saturday Review' .
In de Tweede Boerenoorlog werkte Churchill als oorlogscorrespondent. Hij werd gevangen genomen door de Boeren die een hinderlaag hadden gelegd voor een Brits treinkonvooi. Hij slaagde er echter in te ontsnappen naar wat nu Maputo in Mozambique is.
Eenmaal terug in het Verenigd Koninkrijk begon hij aan zijn carrière in de politiek. Van 1901 tot 1920 en van 1924 tot 1964 was hij lid van het Lagerhuis. In het begin was hij lid van de Conservative Party, maar in 1904 ging hij over naar de Liberal Party. In 1910 werd Churchill Minister van Binnenlandse Zaken.
In 1911 werd hij minister van Marine (First Lord of the Admiralty). Hij zou dit blijven tot in de Eerste Wereldoorlog. In die functie was hij lid van de Committee of Imperial Defense die samen met mensen als Edward Grey betrokken was bij de voorbereiding van de Britse strijdkrachten op de dreigende oorlog in Europa. Churchill en de First Sea Lord (Chef staf) Prins Louis von Battenberg zorgden ervoor dat de reusachtige Britse vloot in de zomer van 1914 na oefeningen niet uiteen ging en zo bij het uitbreken van de oorlog ogenblikkelijk inzetbaar was.
Churchill was een van de bedenkers van de mislukte Gallipoli-landingen op de Dardanellen. Dit bezorgde hem de bijnaam "De slager van Gallipoli". Hij speelde in die tijd een belangrijke rol bij de ontwikkeling van de eerste Britse tank, de Mark I. Toen er een regering gevormd werd die uit alle partijen bestond, werd Churchill minister zonder portefeuille (Chancellor of the Duchy of Lancaster). Churchill nam al snel weer ontslag uit de regering en ging terug naar het leger. Hij diende aan het Westelijk front maar bleef lid van het Lagerhuis.
In 1917 werd hij minister van munitie. Toen de Eerste Wereldoorlog was afgelopen was hij zowel Minister van Oorlog als minister van luchtvaart geweest. Churchill heeft zelf voorgesteld om als experiment gas tegen de opstandige Arabieren te gebruiken. Ook was Churchill er voorstander van om in te grijpen in de Russische revolutie. Hij vond dat het Bolsjewisme de kop ingedrukt moest worden. Hij werd minister van Kolonies en was de ondertekenaar van het Engels-Ierse verdrag van 1921.
In oktober 1921 werd bij Churchill de blindedarm verwijderd. Toen hij na de operatie bijkwam, was de regering gevallen en waren verkiezingen uitgeschreven. Bij deze verkiezingen verloor hij zijn zetel (voor het kiesdistrict Dundee). In 1924 kwam hij uit voor Epping, met Conservatieve steun. Churchill werd benoemd tot minister van Financiën (Chancellor of the Exchequer). In 1925 werd hij weer lid van de Conservative Party.
In de verkiezingen van 1929 werden de conservatieven verslagen. Door meningsverschillen werd Churchill geen leider van de partij. Toen Ramsay MacDonald een coalitie-regering vormde was er geen plaats voor Churchill. Hij besteedde in die periode veel tijd aan het schrijven. Na 1933 was hij één van de weinigen in zijn land die voorzagen dat de opkomst van Nazi-Duitsland tot een nieuwe oorlog zou leiden, en pleitten voor een sterker leger.
[bewerk] De Tweede Wereldoorlog
Toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak werd Churchill benoemd als minister van Marine (First Lord of the Admiralty). Toen Neville Chamberlain als premier aftrad werd hij opgevolgd door Churchill. Zijn vriend, vertrouweling en krantenmagnaat Max Aitken werd toezichthouder over de vliegtuigproductie.
Churchills toespraken waren een inspiratie voor het Britse volk. Zijn beroemde toespraak "I have nothing to offer but blood, toil, tears and sweat" (vertaling: "Ik heb niets anders te bieden dan bloed, hard werk, tranen en zweet") (13 mei 1940) was zijn eerste toespraak als premier.
Kort voor de Battle of Britain sprak hij deze legendarische woorden tot het Britse volk: "We shall defend our island, whatever the cost may be, we shall fight on the beaches, we shall fight on the landing grounds, we shall fight in the fields and in the streets, we shall fight in the hills; we shall never surrender." (vertaling: "We zullen ons eiland verdedigen, wat het ook zal kosten, we zullen vechten op de stranden, We zullen vechten op de landingsplaatsen, we zullen vechten in de velden en op de straten, we zullen vechten in de heuvels. We zullen ons nooit overgeven.")
Door zijn vriendschap met de Amerikaanse president Franklin Roosevelt was het Verenigd Koninkrijk verzekerd van de aanvoer van goederen via de Atlantische oceaan.
Churchill richtte de SOE op, die operaties in vijandelijk gebied uitvoerde. De SOE viel onder de verantwoordelijkheid van het ministerie van oorlog dat geleid werd door Hugh Dalton. Ook de commando's werden opgericht. De meeste Special Forces zijn gemaakt naar het voorbeeld van de commando's.
Sommige van zijn militaire acties zijn controversieel. Tijdens de Grote Bengaalse Hongersnood van 1943 was Churchill op zijn best onverschillig, en er wordt gezegd dat hij er misschien (doordat hij niets deed) medeplichtig aan was. In Brits-Indië was echter de dreiging van de Japanse troepen nadat die Brits Birma ingenomen hadden steeds groter. Sommigen verwijten de Britten dat zij, doordat ze niets aan de hongersnoden deden, de tactiek van de verschroeide aarde toepasten. Het bombardement op Dresden was ook omstreden. Dresden was geen militair doelwit en duizenden (merendeels onschuldige) burgers kwamen om.
Churchill was ook één van de drijvende krachten achter de verdragen die de grenzen van de Europese en Aziatische landen van voor de Tweede Wereldoorlog veranderden. De grens tussen Noord-Korea en Zuid-Korea werd voorgesteld op de conferentie van Jalta, zoals ook de verwijdering van Japanse troepen uit dat gebied. Voorstellen voor de Europese grenzen werden pas gedaan in 1943 door Roosevelt en Churchill. De schikking was uiteindelijk te Potsdam door Churchill, Stalin en president Truman.
Een van de bovengenoemde schikkingen ging over de grens van Polen en de Sovjet-Unie de zogenoemde Curzon-lijn, en de grens tussen Polen en Duitsland de Oder-Neissegrens. Ondanks het feit dat Polen het eerste land was dat zich tegen Adolf Hitler verzette werden de grenzen vastgesteld door de grote drie (het Verenigd Konkrijk, de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie), zonder dat de Poolse regering hierin gekend werd. De Poolse soldaten voelden zich verraden. Het geallieerde Polen, en het vijandelijke Duitsland werden op dezelfde manier behandeld.
Onderdeel van de uiteindelijke schikking was het overbrengen van Duitsers uit het betreffende gebied. De exacte getallen van de verplaatsingen van bevolkingsgroepen over de Duits-Poolse en Pools-Russische grenzen zijn moeilijk te bepalen, maar het waren vooral miljoenen Duitsers, die met geweld uit hun voormalige Ostgebiete werden verdreven. Churchill en zijn minister van Buitenlandse Zaken Eden waren hier fel tegen, want zij voorzagen, dat het onttrekken van de oostelijke graangebieden aan Duitsland, in dat land binnen de kortste keren tot hongersnood zou leiden. De kwestie bleef echter liggen tot na de Engelse verkiezingen van 25 juli, die Churchill nog tijdens de Conferentie van Potsdam van het toneel deden verdwijnen, en zijn opvolgers waren niet tegen Stalin opgewassen. De Russen gingen ondertussen door om de Duitse bevolking tot over de Oder en de oostelijke Neisse drijven, en plaatsten de Engelsen en De Amerikanen aldus steeds meer voor een voldongen feit.
Hoewel Churchill een (zeer) belangrijke rol in de Tweede Wereldoorlog heeft gespeeld, heeft hij veel vijanden in zijn eigen land gemaakt. Onder andere zijn kritiek op ideeën zoals openbare gezondheidszorg, onafhankelijkheid voor Brits Indië en beter onderwijs voor het volk veroorzaakte veel onvrede, met name onder de veteranen uit de Tweede Wereldoorlog. In de verkiezingen die gehouden werden toen de oorlog was afgelopen, werd de conservatief Churchill verslagen door Clement Attlee en diens Labour Party.
Opmerkelijk was Churchill's reactie op zijn verlies: "that's democracy" sprak hij, daarmee aanduidend hoe de wisseling van de staatsmacht in een land hoort te verlopen. Zijn bitterheid bleek wel uit zijn weigering om in 1945 de zeer aanzienlijke kousenband aan te nemen; "wanneer het Britse volk me de hiel heeft laten zien kan ik de kousenband niet aannemen". Churchill werd gedecoreerd met de " Order of Merit" en ontving talloze buitenlandse orden waaronder het grootkruis in de Orde van de Nederlandse Leeuw.
[bewerk] De Tweede termijn
Nadat de Labour Party in 1951 verslagen was, werd Churchill opnieuw premier. In 1953 werd hij ridder in de Orde van de Kousenband (en werd daarna Sir Winston genoemd), ook kreeg hij de Nobelprijs voor Literatuur voor zijn vele boeken over de Engelse en de wereldgeschiedenis. Een beroerte in juni 1953 had als gevolg dat hij aan zijn linkerkant tijdelijk verlamd raakte. De bevolking kreeg niet te horen dat de gezondheid van de premier erg slecht was. In 1955 legde Churchill zijn ministerschap om gezondheidsredenen neer. Hij bleef nog wel hoofd van de Universiteit van Bristol. In 1956 kreeg hij van de stad Aken de Karelsprijs, voor zijn ideeën over een Verenigde Staten van Europa. In 1959 erfde hij de titel Father of the House, hij was het langstzittende parlementslid sinds 1924, hij zou dit blijven tot zijn afscheid van het Lagerhuis in 1964. Hierna ging de titel naar Richard Austen Butler.
[bewerk] Familie
Op 2 september 1908 trouwde Winston Churchill met Clementine Churchill (1885-1977), een beeldschone jongedame van zeer goede familie. Zij had echter geen fortuin of erfenis te verwachten.
Ze kregen vijf kinderen:
- Sarah Millicent Hermione Churchill
- Randolph Frederick Edward Churchill
- Marigold Frances Churchill (overleed als kind)
- Diana Churchill
- Mary Churchill
Clementines moeder was Lady (Henrietta) Blanche Ogilvy (1852-1925), de tweede vrouw van sir Henry Montague Hozier. De identiteit van haar vader is niet helemaal zeker, haar moeder had (zo wil het verhaal) nogal losse opvattingen over seksualiteit, en zou daarom later ook gescheiden zijn. Ze heeft altijd volgehouden dat Capt. William George "Bay" Middleton Clementines vader zou zijn, maar volgens de biografe van Churchill zou de zwager van Clementines moeder (Algernon Bertram Freeman-Mitford) de vader van Clementine zijn.
Churchills zoon en kleinzoon zijn beiden in zijn voetsporen gevolgd en werden lid van het parlement.
[bewerk] De laatste dagen
Op 15 januari 1965 kreeg Churchill een tweede beroerte en als gevolg daarvan was hij doodziek. Negen dagen later stierf hij op 24 januari 1965. Hij werd drie dagen opgebaard in de Westminster Hall. Churchill kreeg een staatsbegrafenis. De rouwdienst werd gehouden in de St Paul's Cathedral. Het was Churchills wens dat als Charles de Gaulle hem zou overleven de rouwstoet door Waterloo Station heen zou gaan. Toen zijn kist langzaam de Theems afvoer bogen de kranen en groetten hem op die manier voor de laatste keer.
Churchill werd begraven in het familiegraf op Saint Martin's Churchyard, Bladon, vlakbij Woodstock, Oxfordshire, Engeland.
[bewerk] Verkiezing belangrijkste Brit
In 2002 organiseerde de BBC een serie televisieprogramma's met daaraan gekoppeld een verkiezing van meest belangrijke Brit aller tijden. Sir Winston werd hierbij op de eerste plaats verkozen. De volgende plaatsen waren voor: Isambard Kingdom Brunel (2), Prinses Diana (3), Charles Darwin (4), William Shakespeare (5), Isaac Newton (6), John Lennon (7), Koningin Elizabeth I (8), Horatio Nelson (9) en Oliver Cromwell (10).
