Wijnandsrade
Wijnandsrade (Limburgs: Wienesrao) is een dorp in Nederlands-Limburg. Sinds 1982 behoort het tot de gemeente Nuth. Op 1 januari 2004 bedroeg het aantal inwoners 1819.
Het woord rade (ook wel rhode of rode) betekent ontginning. De naam betekent dus 'het ontgonnen gebied van Wijnand'. In vroeger tijden werd het dorp ook wel Rode of "Herwinandsrode" genoemd.
Het opvallendste gebouw in het dorp is kasteel Wijnandsrade. De eerste burcht moet hebben gestaan op een kunstmatig opgeworpen hoogte, een motte, die was omzoomd door vijvers. Na de uitvinding van het buskruit was deze niet meer verdedigbaar door de ridders van Rode en Mascherel. Daarom werd aan de voet van de motte een versterkt kasteel gebouwd, waarvan het oudste gedeelte intact is gebleven. Dit dateert uit 1554 - 1563. Kasteel en borchhof zijn van 1717 - 1719 ingrijpend verbouwd door Vrijheer Joseph Clemens von Bongart. De langgerekte voorgevel stamt uit die tijd. Kasteel en hoeve zijn thans in bezit van de Stichting tot behoud van Kasteel Wijnandsrade.
De parochiekerk heeft als patroon de H. Stephanus, diaken en eerste martelaar. De eerste keer dat deze parochie werd genoemd was in 1307 (onder de statuten van het Concilie van Susteren). Het kerkgebouw werd tijdens de Tweede Wereldoorlog door een tijdbom aanzienlijk vernield, maar is in 1947 vergroot en in dezelfde stijl gerestaureerd. Een pittoreske gevel is die van het vroegere panhuis aan de panhuysvijver. Een Herenhuis uit ca. 1860 gebouwd door de heer Xavier Hubert Maurissen gelegen achter de Hoeve Niethuizen is sinds enkele jaren rijksmonument. Hier woonde destijds het echtpaar Maurissen-Kerens de Wylre. Xavier Hubert Maurissen verwierf de Hoeve Niethuizen met zijn aanhorigheden uit een wilsbeschikking uit 1857 van zijn ouders Maurissen-Coenengracht die woonachtig waren in Maastricht. Het echtpaar Maurissen-Kerens de Wijlre stierf kinderloos en alle onroerende goederen werden per olografisch testament vererfd aan zijn koetsier.
De vroegere gemeente Wijnandsrade bestond uit twee dorpen (Wijnandsrade en Swier) en vier buurtschappen (Vink, Laar, Aalbeek en Brommelen). Oorsponkelijk was Swier groter dan Wijnandsrade, maar dat is in de 20e eeuw veranderd door veel nieuwbouw.
Van 1872 tot 1910 was op het kasteel een seminarie van de Duitse Jezuïetenorde, die gastvrij onderdak had gevonden omdat zij het vaderland wegens de Kulturkampf moest ontvluchten. Pater Wilhelm Eberschweiler SJ, die leiding gaf aan de vestiging in Wijnandsrade, staat op de nominatie om zalig verklaard te worden. Hij is na begraving in 1921 en na exhumering in 1958 te Exaten herbegraven in de Dom van Trier op 16 mei 1958. Een andere bekende Jezuïet was pater Erich Wasmann SJ, die een mierencollectie bijeenbracht die wereldberoemd is geworden. Hij overleed op 27 februari 1931 te Valkenburg. Van 1928 tot 1967 was hier een seminarie van de paters Minderbroeders-Conventuelen onder leiding van pater Carolus Hoyng OFM CONV.
Het Gem. Kerk. Zangkoor St. Cacilia is opgericht in 1863 en de Kon. Erkende Fanfare St. Caecilia in 1892. Dit zijn de oudste verenigingen van Wijnandsrade. De Heemkundevereniging Vrienden van Wijnandsrade is op de valreep voor de gemeentelijke herindeling in december 1982 opgericht en heeft inmiddels diverse publicaties uitgebracht over de rijke historie van Wijnandsrade.
|
|
 |
|---|---|
| Dorpen: Hulsberg | Nuth | Schimmert | Vaesrade | Wijnandsrade | |
| Buurtschappen en gehuchten: Aalbeek | Arensgenhout | Op de Bies | Brand | Brommelen | Grijzegrubben | Haasdal | Helle | Hellebroek | Hommert | Hunnecum | Kamp | Kathagen | Kleingenhout | Kruis | Laar | Leeuw | Nierhoven | Oensel | Reuken | Swier | Terstraten | Tervoorst | Vink | |
