Verenigde Staten van Indonesië
De Verenigde Staten van Indonesië (Republik Indonesia Serikat (RIS)) was een republiek die op in december 1949 werd opgericht als rechtsopvolger van Nederlands-Indië.
Op 15 november 1946 werd de Overeenkomst van Linggadjati gesloten tussen Nederland en de opstandige Republik Indonesia. De Republik had het grootste deel van Java, Madura en Sumatra veroverd. Deze drie eilanden zouden een deelstaat worden van de Verenigde Staten van Indonesië, die zouden zijn opgericht en met Nederland, Suriname, de Nederlandse Antillen en de Verenigde Staten van Indonesië de Nederlands-Indonesische Unie zouden vormen. Verder zouden Borneo en Oost-Indonesië de andere deelstaten vormen.
De Tweede Kamer nam echter een motie aan met een interpretatie van het akkoord die Indonesië niet wilde accepteren. Op 25 maart 1947 ratificeerde Nederland dit 'uitgeklede' Linggadjati. Ook over de uitvoering ervan ontstonden conflicten. Op 20 juli van dat jaar zegde de Nederlandse regering de overeenkomst op waardoor de Verenigde Staten van Indonesië nooit gesticht konden worden. De vredesonderhandelingen bleven moeizaam verlopen en het was duidelijk dat Nederland haar gezag in Nederlands-Indië niet kon herstellen. Als bemiddelaar tussen de Republik Indonesia en Nederland stond de Bijeenkomst Federaal Overleg (BFO). Hierin zaten delegaties van verschillende gebieden buiten de Republik die voorstander waren van een Federatie. Op 2 november 1949 kon Nederland eindelijk, zonder gezichtsverlies succes melden. Tijdens een Ronde Tafel Conferentie waarin Nederland, de Republik en de BFO deelnamen, was overeengekomen dat de souvereiniteit zou worden overgedragen aan de Verenigde Staten van Indonesië. Tevens zou dan ook de Nederlands-Indonesische Unie worden opgericht. Nederlands Nieuw-Guinea zou buiten de overdracht worden gehouden. Over de status van dit gebied zou nog worden besloten. Op 27 december 1949 werd de souvereiniteit aan de nieuwe staat, de Verenigde Staten van Indonesië overgedragen.
[bewerk] Bevoegdheden RIS
De grondwet van de RIS regelde welke gemeenschappelijke instituties de federale staat zou kennen. Dit waren:
- een president
- een ministerraad (zie regering van de Verenigde Staten van Indonesië)
- een senaat
- een volksvertegenwoordiging
- een hoge raad
- een algemene rekenkamer
De senaat zou naar Amerikaans model worden gevormd: dat wil zeggen dat iedere deelstaat twee leden zou afvaardigen. De volksvertegenwoordiging telde 150 leden, waarvan er 50 door de Republik zouden worden bezet. De deelstaten kenden geen eigen legers.
[bewerk] Deelstaten
Hoewel de RIS niet lang genoeg heeft kunnen bestaan om te functioneren, waren er toch al een aantal deelstaten (negara's) opgericht. Een negara kon weer worden onderverdeeld in een aantal kleinere autonome gebieden: de daerahs. Een aantal gebieden besloten nog even te wachten met het vaststellen van hun status, danwel zich aansluiten bij een andere deelstaat. Tot die tijd zou het verschil tussen negara en daerah verwaarloosbaar zijn. (Met uitzondering tot de situatie in Oost-Indonesië (zie aldaar)) De RIS bestond uit de volgende deelstaten:
- Republik Indonesia
- Negara Indonesia Timur (Oost-Indonesië)
- Negara Pasundan
- Negara Djawa Timur (Oost-Java)
- Negara Madura
- Negara Sumatera Timur (Sumatra's Oostkust)
- Negara Sumatera Selatan (Zuid-Sumatra)
- Daerah Djawa Tengah (Midden-Java)
- Daerah Bangka (Banka)
- Daerah Belitung (Billiton)
- Daerah Riouw
- Daerah Istimewa Kalimantan Barat (West-Borneo)
- Daerah Dajak Besar (Groot-Dajak)
- Daerah Bandjar
- Daerah Kalimantan Tengara (Zuid-Oost-Borneo)
- Daerah Kalimantan Timur (Oost-Borneo)
Verder werd Jakarta een Federaal District en had Kotawaringin op Borneo zelfbestuur.
[bewerk] Het snelle einde
Na de souvereiniteitsoverdracht werd de nieuwe federale staat in hoog tempo door de nieuwe machthebbers afgebroken. In maart 1950 werden de deelstaten op Sumatra, Java, Madoera, Banka, Billiton en Riouw opgeheven en bij de Republik Indonesia gevoegd. op 16 maart 1950 volgde het Federaal District Jakarta. Op 7 april van dat jaar verdwenen Bandjar, Dajak Besar, Kalimantan Tengara en Kotawaringin van de kaart. De grote deelstaat Oost-Indonesië begon eind april uiteen te scheuren, toen twee gebieden zich afscheidden en zich ook bij de Republik aansloten. Op 19 mei 1950 besloten de RIS en de Republik Indonesia, die nu nageneg samenvielen, tot het vormen van een eenheidsstaat. Deze werd datzelfde jaar op 15 augustus uitgeroepen. De Republik Maluku Selatan wilde niet opgaan in de eenheidsstaat en nam de wapens op.
