Venlo-incident
Het Venlo-incident was de gevangenneming op 9 november 1939 door de Gestapo van twee Britse agenten van de Secret Intelligence Service (ook wel bekend als MI6) in de eerste maanden van de Tweede Wereldoorlog.
De Britse geheime agenten hadden Duitse officieren ontmoet in Venlo, die hen vertelden dat zij een aanslag op Hitler voorbereidden. De volgende ontmoeting was geregeld door Duitse Gestapo-agenten, onder wie Walter Schellenberg, die zich voordeden als in Nederland verblijvende vluchtelingen. Hun bedoeling was het vergaren van informatie over de Britse geheime diensten en het verstrekken van valse informatie aan hen.
De SIS had de agenten, Captain Sigismund Payne Best and Major Richard H. Stevens op de zaak gezet. Zij ontmoetten drie officieren, waaronder "Major Schaemmle" (Walter Schellenberg), in Nederland. "Schaemmle" zei dat het Duitse OKW (Oberkommando der Wehrmacht) zich bezorgd maakte om de grote verliezen in Polen en van plan was om Hitler te arresteren.
Heinrich Himmler had echter bevolen dat de Britse agenten gevangengenomen moesten worden. In de nacht van 8 op 9 november overschreden Duitse agenten de grens met Nederland. Zij zouden de Britse agenten ontmoeten in Café Backus aan de Herungerberg, op enkele tientallen meters afstand van de grens. De Britten was beloofd dat zij de generaal die de leider was van de samenzweerders zouden ontmoeten. Best en Stevens werden vergezeld door de Nederlandse luitenant Dirk Klop, ondanks een waarschuwing door Henri Koot. Deze specialist in cryptografie vond de door de vermeende Duitse samenzweerders gebruikte code zo zwak, dat hij hen niet serieus nam en een valstrik vermoedde.
Toen Best, Stevens en Klop aankwamen bij Café Backus, dwongen de Duitsers hun auto met vuur van een machinegeweer tot stilstand. Klop beantwoordde het vuur met zijn dienstpistool, maar werd dodelijk verwond.
De Duitsers voerden de twee Britse agenten en het lichaam van Klop over de grens naar Duitsland. Stevens had bij zijn gevangenneming een lijst van Britse agenten bij zich. In Düsseldorf moesten de Britse agenten bij hun ondervraging meer informatie prijsgeven. Met deze informatie kon de Gestapo meer Britse agenten in bezette gebieden arresteren, met name in Tsjechoslowakije. Zij verkreeg bovendien informatie over de organisatie van de SIS en een lijst van SIS-officieren die gevangen genomen zouden moeten worden zodra de invasie van Groot-Brittannië een feit zou zijn.
Best en Stevens bleven tot het einde van de oorlog gevangen.
[bewerk] Nasleep
De Nederlandse regering schonk aanvankelijk geen publiciteit aan het incident, omdat de overval door burgers verricht was. Toen kort erna de Duitse pers meldde dat de overval door Duitse organen verricht was, eiste de Nederlandse regering opheldering bij de Duitse autoriteiten, en verzocht een onderzoek in te stellen naar het incident. Duitsland heeft hierop nooit gereageerd (ook niet afwijzend).
[bewerk] Gevolgen
Het Venlo-incident droeg eraan bij dat de Britten voortaan zeer terughoudend zouden zijn als zij benaderd werden door Duits verzet.
Hitler gebruikte het Venlo-incident als aanleiding om Nederland binnen te vallen op 10 mei 1940, omdat Nederland door de aanwezigheid van een Nederlandse officier zijn neutraliteit geschonden zou hebben. De Nederlandse regering wees dit resoluut van de hand, omdat Duitsland zelf 6 maanden lang niets had laten horen op de herhaalde Nederlandse verzoeken om opheldering.
[bewerk] Literatuur
- S. Payne Best - The Venlo Incident (1950)
