Uitstrijkje
Het uitstrijkje is een simpele, doeltreffende en relatief goedkope manier om voorstadia van baarmoederhalskanker ofwel cervixcarcinoom te detecteren. Deze vorm van kanker wordt vrijwel altijd veroorzaakt door een humaan papillomavirus, een grote groep wratvirussen waarvan er enkele met baarmoederhalskanker zijn geassocieerd.
In Nederland is daarom in de jaren 70 van de 20e eeuw begonnen met een grootschalig bevolkingsonderzoek, dat in Utrecht begon. Het principe is eenvoudig: van de overgangszone tussen cilindrisch en plaveiselcelepitheel in het endocervicale kanaal wordt met behulp van een spatel of met een cervex-brush (een bepaald type borsteltje) een monster genomen van het slijmvlies. De verkregen cellen worden met het borsteltje op een objectglas uitgesmeerd. Vervolgens wordt in het pathologisch-anatomisch laboratorium van een ziekenhuis of andere instelling het uitstrijkje verder bewerkt voor onderzoek.
In sommige laboratoria wordt anno 2006 met het borsteltje niet meer uitgesmeerd, maar wordt de kop van het borsteltje in zijn geheel naar het lab gestuurd, waar door centrifuge-scheiding de te onderzoeken cellen vrijwel zonder verontreinigingen kunnen worden gezuiverd.
Om de aanwezige cellen microscopisch te kunnen beoordelen worden de celeiwitten en kernzuren gekleurd. Tenslotte worden de preparaten microscopisch beoordeeld, vaak door een geautomatiseerd computersysteem, en de uitslag wordt gerapporteerd aan huisarts of specialist door middel van de KOPAC-score en de Pap-klasse. (De afkorting Pap komt van Georgios Papanikolaou, een Grieks-Amerikaanse histoloog die de techniek ontwikkelde; een uitstrijkje heet in het Engels ook een 'pap-smear')
Al langer was bekend dat veel vrouwen niet deelnemen aan het bevolkingsonderzoek, en wel vooral die vrouwen die het meeste kans maken om baarmoederhalskanker te krijgen. Om deze vrouwen toch te bereiken wordt medio 2006 een proef uitgevoerd door de Vrije Universiteit om vrouwen zelf thuis een afstrijkje te laten afnemen. Het materiaal wordt voor onderzoek naar het medisch centrum van de VU opgestuurd, die het onderzoekt.
Een vaccin tegen de betrokken virussen wordt overigens inmiddels (2005) getest; de resultaten zijn veelbelovend. Wellicht is het binnenkort (5-10 jaar) mogelijk zich tegen baarmoederhalskanker te laten vaccineren, waarna het bevolkingsonderzoek niet meer nodig zou zijn.
[bewerk] Externe links
- www.ziekenhuis.nl - Informatief filmpje over het laten maken van een uitstrijkje.
