Symfonisch gedicht
Een symfonisch gedicht is een muzikaal werk voor orkest, waarbij de componist een buitenmuzikaal thema met muzikale middelen beschrijft. Dat thema kan bijvoorbeeld een (deel van een) sage of legende zijn, een schilderij of een landschap. Deze vorm van programmamuziek speelt een belangrijke rol in de romantische muziek in de 19e eeuw. Ook voor het ontstaan van de nationalistische school in de muziek is het symfonisch gedicht van belang geweest.
Franz Liszt, die er dertien schreef, geldt als uitvinder van het genre en in elk geval als de naamgever van de sinfonische Dichtung, die in het Duits ook Tondichtung heet. De laatste term had de voorkeur van Richard Strauss, eveneens een componist waarvan een groot deel van zijn belangrijkste werken tot dit genre wordt gerekend. Met terugwerkende kracht worden ook werken van vóór Liszt als symfonisch gedicht aangeduid, bijvoorbeeld Berlioz' Roméo et Juliette, dat van de componist de genreaanduiding "symphonie dramatique" kreeg.
Een symfonisch gedicht bestaat meestal uit slechts één deel. Wanneer de compositie uit meerdere delen bestaat, spreekt men gewoonlijk van een suite in de romantische zin (dus niet in de barokke zin) van het woord.
[bewerk] Lijst van symfonische gedichten
- Mili Balakirev: Roes (Russia), Tamara
- Alexander Borodin: In de steppen van Centraal-Azië
- Ernest Chausson: Viviane
- Paul Dukas: De tovenaarsleerling
- César Franck: Les Eolides, Le chasseur maudit, Les djinns, Psyché
- Antonín Dvořák: De Waterman", "De Middagheks", "Het Gouden Spinnewiel", "De Woudduif"
- Edward Elgar: In the south, Cockaigne
- Franz Liszt: Les Préludes, Orpheus, Tasso, Mazeppa e.a.
- Modest Moessorgski: Nacht op de Kale Berg
- Nikolaj Rimski-Korsakov: Sadko
- Camille Saint-Saëns: Phaéton, Danse macabre, Le rouet d'Omphale
- Jean Sibelius: En Saga, Finlandia, Tapiola, De zwaan van Tuonela
- Alexander Skrjabin: Le poème de l'extase
- Bedřich Smetana: De Moldau in Mijn Vaderland
- Richard Strauss: Don Juan, Till Eulenspiegels lustige Streiche, Ein Heldenleben, Tod und Verklärung, Also sprach Zarathustra
- Igor Stravinsky: Le Chant du Rossignol
- Johan Wagenaar: Saul en David
