Stinzenplant
 |
| Holwortel op de Jongema State in Rauwerd of Raerd |
Stinzenplanten zijn planten die in bepaalde gebieden in Nederland alleen voorkomen op oude landgoederen, boerenhoven, pastorietuinen, voormalige stadswallen en dergelijke. Het zijn in de regel planten met opvallende bloemen en voorjaarsbloeiers. Deze van oorsprong niet inheemse planten zijn in het verleden ingevoerd en aangeplant om te verwilderen en hebben weten stand te houden. Het Sneeuwklokje en het Lenteklokje werden hiertoe al in de 15e eeuw gekweekt.
Het woord stinzenplant, komt van het het Friese woord stins (steenhuis), dat slaat op een versterkt en met stenen gebouwd huis. Dit waren de woningen van adellijke of aanzienlijke heren die dikwijls landgoederen bezaten. In Friesland is het voorkomen van deze soorten voor het eerst beschreven. Het woord stinzenplant is waarschijnlijk voor het eerst gebruikt door de heemkundige J. Botke in 1932, die hierbij geinspireerd werd door de naam stinzeblomkes die de bevolking van Veenwouden gaf aan Haarlems klokkenspel. Na 1950 raakte deze naam ingeburgerd en werden deze stinzenplanten ook buiten Friesland gevonden, in Groningen bijvoorbeeld (daar börgbloumkes genoemd), maar ook veel op de Utrechtse landgoederen.
Uit studie is gebleken dat begonnen is met het aanplanten van stinzenplanten aan het einde van de 18e eeuw door de opkomst van de Engelse landschapsstijl. Het ideaal van deze tuinarchitectuur was de natuur en men wilde haar verder perfectioneren. Daarom werden er planten uitgezet ter verwildering. Deze werden vaak uit Midden en Zuid-Europa gehaald. Om de planten te laten aanslaan voegde men veel kalkrijk puin toe, wat inderdaad gunstig is voor deze soorten.
[bewerk] Lijst van Stinzenplanten
- Bosanemoon
- Boerenkrokus
- Bonte krokus
- Bosgeelster
- Bostulp
- Daslook
- Donkere ooievaarsbek
- Gele anemoon
- Gevlekt longkruid
- Haarlems klokkenspel
- Holwortel
- Italiaanse aronskelk
- Kleine maagdenpalm
- Lenteklokje
- Slanke sleutelbloem
- Sneeuwklokje
- Sterhyacint
- Vingerhelmbloem
- Vogelmelk
- Voorjaarszonnebloem
- Voorjaarshelmbloem
- Vroege sterhyacint
- Wilde hyacint
- Winterakoniet
[bewerk] Literatuur
- D.T.E. van der Ploeg - Stinzenplanten (Leeuwarden 1988)
| Bron(nen): |
|
Jaap Mennema: Haarlems Klokkenspel na een halve eeuw terug in de Haagse regio. Natura, jaargang 2005/nr 2 blz. 54 en 55 |
