Secretaris-generaal van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie
|
Sovjetrepublieken  voormalige Sovjet-Unie |
|
De secretaris-generaal van het Centraal Comité van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie (Russisch: Генера́льный секрета́рь ЦК КПСС) was de de facto leider van Sovjet-Unie. Van 1953 tot 1966 werd hij eerste secretaris van het Centraal Comité van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie genoemd.
De functie van secretaris-generaal werd in 1922 in opdracht van Vladimir Lenin gecreëerd om het Secretariaat van de Russische Communistische Partij (voorloper van de CPSU) te leiden. Stalin werd gekozen tot eerste secretaris-generaal (3 april 1922). Aanvankelijk ging het om een administratieve functie: de secretaris-generaal en het Secretariaat gingen over de uitvoering van beslissingen van het Politburo, maar ook over kandidaatstellingen van personen op bestuurlijke of partijposten en over lidmaatschappen en royementen van partijleden. Maar via deze louter adiministratieve functie was Stalin - zeker sinds Lenin's ziekte - wel in staat zijn macht over de partij zodanig uit te bouwen dat hij na de dood van Lenin (1924) de machtigste persoon in de partij werd en na 1929 van het land. Via zijn post als secretaris-generaal wist Stalin personen die hem niet welgevallig waren te verwijderen van belangrijke posten, maar ook personen die hem welwillend waren te kandideren voor belangrijke posten.
Na het overlijden van Stalin op 5 maart 1953 was er tijdelijk geen secretaris-generaal. Georgi Malenkov, de nieuwe premier, werd in het Secretariaat van de partij gekozen en tot eerste secretaris aangesteld. Nikita Chroesjtsjov, die reeds sinds 1949 lid was van het Secretariaat werd hierbij voorbij gestreefd. Op 14 maart 1953 werd Malenkov echter alweer uit het Secretariaat gezet en werd Chroesjtsjov eerste secretaris van het Centraal Comité (en dus zowel leider van het Politburo[1] voorzitter van het Secretariaat). Leonid Brezjnev, een lid van het Secretariaat, greep in oktober 1964 de macht en schoof Chroesjtsjov ter zijde. Hij wist het voor elkaar te krijgen om tot eerste secretaris te worden gekozen. Toen in 1966 het ambt van secretaris-generaal werd hersteld. Brezjnev's opvolgers, Andropov, Tsjernenko[2] en Gorbatsjov waren allen eerste plaatsvervangende secretarissen-generaal voordat ze secretaris-generaal van de CPSU werden[3].
Gorbatsjov's perestrojka en glasnost verzwakten de macht van de partij in zijn geheel en vergrootte de macht van de staat. In maart 1990 werd de leidende rol van de CPSU afgeschaft en werd de invloed van de secretaris-generaal teruggebracht tot haar oorspronkelijke doel: een louter administratieve functie. Ook werd het éénpartijstelsel afgeschaft. In juni 1990 werd het secretaris-generaalschap van de CPSU losgekoppeld van het eerste secretarisschap van de Communistische Partij van de Russische Socialistische Federatieve Sovjetrepubliek. Na de augustuscoup van 1991 trad Gorbatsjov als secretaris-generaal van de CPSU af. Zijn opvolger Vladimir Ivasjko was slechts vijf dagen secretaris-generaal: Op 29 augustus 1991 verbood de Opperste Sovjet de activiteiten van de CPSU.
Inhoud |
[bewerk] Lijst van secretarissen-generaal van het Centraal Comité
| Afbeelding | persoon | periode |
 |
Jozef Stalin | 3 april 1922 - 5 maart 1953 |
 |
Georgi Malenkov (eerste secretaris) | 5 maart 1953 - 14 maart 1953 |
| Afbeelding:NikitaChroesjtsjov.jpg | Nikita Chroesjtsjov (secretaris, sinds 7 september 1953 eerste secretaris) | 14 maart 1953 - 14 oktober 1964 |
 |
Leonid Brezjnev (eerste secretaris tot 29 maart 1966, secretaris-generaal sinds 8 april 1966 | 14 oktober 1964 - 10 november 1982 |
| Joeri Andropov | 12 november 1982 - 9 februari 1984 | |
 |
Konstantin Tsjernenko | 9 februari 1984 - 10 maart 1985 |
 |
Michail Gorbatsjov | 11 maart 1985 - 24 augustus 1991 |
| Vladimir Ivasjko (waarnemend) | 24 augustus 1991 - 29 augustus 1991 |
[bewerk] Verwijzingen
- ↑ [De secretaris-generaal was altijd lid van het Politburo. Ofschoon het Politburo geen officiële voorzitter kende, mag men aannemen dat de secretaris-generaal de vergadering voorzat]
- ↑ [zowel Andropov en Tsjernenko waren tijdens hun korte secretaris-generaalschap veel ziek en konden daarom niet altijd de partij leiden]
- ↑ [het betekende niet dat wanneer je eerste plaatsvervangend secretaris-generaal was dat je dan automatisch opvolger was van de zittend secretaris-generaal]
[bewerk] Bronnen
- Geschiedenis en instellingen van Rusland & de Sovjetunie 1988, door Jan Neckers (uitgegeven door de BRT en de Teleac)
- Brandpunt: Sovjetunie Perestrojka en Glasnost, 1990, door John Bradley (uitgeverij La Rivière en Voorhoeve)
[bewerk] Zie ook:
- Communistische Partij van de Sovjet-Unie
- Politburo van het Centraal Comité van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie
|
|
 |
|---|---|
|
Partijcongres - Centraal Comité - Secretariaat - Politburo - Secretaris-generaal |
|
