Screening
Screening of bevolkingsonderzoek is het onderzoeken van een in principe gezonde populatie om asymptomatische gevallen van een ziekte of aandoening op het spoor te komen, in de veronderstelling dat deze aandoening in een vroeg stadium misschien beter te behandelen is. Om voor screening in aanmerking te komen moet een aandoening aan een aantal voorwaarden voldoen:
- er moet een test bestaan met een hoge specificiteit en sensitiviteit, zodat het percentage fout-positieven laag is, evenals het percentage fout-negatieven.
- De aandoening in kwestie moet een asymptomatisch voorstadium hebben.
- De aandoening moet bij behandeling in een vroeg stadium een duidelijke betere prognose hebben dan bij latere ontdekking.
- De test mag zelf niet tot merkbare ziekte of bijwerkingen aanleiding geven
- Het onderzoek moet betaalbaar zijn. (er moeten in relatie tot de kosten van het onderzoek voldoende vaak gevallen worden gevonden om het de moeite waard te maken)
Zo is wel eens het idee geopperd om rokers op latere leeftijd jaarlijks voor een longfoto op te roepen; dit bleek niet werkbaar omdat aan punt 1, 3, en 4 niet werd voldaan: een longtumor kan in drie maanden verschijnen, de prognose blijft zelfs bij vroege ontdekking slecht, en het blootstellen van grote bevolkingsgroepen aan de straling van een thoraxfoto is niet geheel onschadelijk.
Op dit moment wordt er in Nederland bij volwassen vrouwen op borstkanker en op baarmoederhalskanker gescreend; het nut hiervan blijft omstreden. Een mogelijke kandidaat voor de toekomst is prostaatkanker door het bepalen van het PSA. Baby's worden door een hielprik op enkele aangeboren behandelbare afwijkingen gescreend, onder andere PKU AGS en CHT.
In een afgeleide betekenis wordt screening ook buiten de preventieve gezondheidszorg gebruikt. Het betekent dan zowat: een eerste grove schifting maken. bijv:
- De hele klas ondergaat een screening voor intelligentie, om te zien wie voor nader onderzoek in aanmerking komt.
- De kandidaat politie-agenten worden gescreend op gebied van uithoudingsvermogen.
