Paul van Ostaijen

Paul van Ostaijen (Antwerpen, 22 februari 1896 – Miavoye-Anthée, 18 maart 1928) was een Vlaams dichter en prozaschrijver.

De dichter had als bijnaam Meneer 1830, omdat hij als dandy in de mode van die tijd in Antwerpen langs de Meir en de Keyserlei flaneerde. Zijn modernistische werk getuigt van een eigenzinnig en veelvormig expressionisme, maar het onderging ook invloeden van het dadaïsme en het vroege surrealisme.

Paul van Ostaijen was een overtuigd flamingant en raakte betrokken bij het activisme, waardoor hij na de Eerste Wereldoorlog een tijdje naar Berlijn vluchtte. Daar kwam hij in contact met literatoren en kunstenaars van het Berlijnse dadaïsme en expressionisme. Hij verzeilde er in een diepe geestelijke crisis.

Boem Paukenslag verscheen in Bezette Stad en is een van de bekendste gedichten van Van Ostaijen

Nadat hij teruggekeerd was naar België en in Brussel een kunstgalerie had geopend, begon hij te lijden aan tuberculose. Hij stierf aan de gevolgen hiervan in het sanatorium van Miavoye-Anthée in de Ardennen. Zijn 'zuivere lyriek' werd postuum uitgegeven onder de titel Nagelaten gedichten.

[bewerk] Dichtbundels

Music Hall (1916) (decadentisme)
Het Sienjaal (1918) (humanitair expressionisme)
Bezette Stad (1921) (typografisch expressionisme)
Feesten van Angst en Pijn (geschr. 1921, posth. gepubl.) (idem)
Nagelaten gedichten (1928) (organisch expressionisme)

[bewerk] Andere publicaties

De trust der vaderlandsliefde (1925, grotesken)
Gebruiksaanwijzing der lyriek (poëticale lezing, 1926)
Het bordeel van Ika Loch (1926, grotesken)
Vogelvrij (1928, grotesken)
De bende van de stronk (1932, grotesken)

[bewerk] Citaten

Poëzie = woordkunst. Poëzie is niet: gedachte, geest, fraaie zinnen, is noch doctoraal, noch dada. Zij is eenvoudig een in het metafysiese geankerd spel met woorden.

Dichtkunst mededeling van gedachten! Waarom niet: dichtkunst een berijmde moraalkodeks! Een timmerman moet een goede tafel maken. Niet een zedelike tafel, niet een … ethiese tafel. Zo de dichter.

Ik ben twee-en-dertig haast en ben nog niet getrouwd. Zal ik dan op alle punten een toonbeeld moeten zijn van de integriteit eens kunstenaars? Zal ik dan in alle vakken van de kunst de eerste prijs halen?

Bezette Stad was een vergif, als tegengif gebruikt. Het nihilisme van Bezette Stad kureerde mij van een oneerlijkheid, die ik eerlijkheid waande, en van buitenlyriese hoge-borst-zetterij. Daarna werd ik een doodgewoon dichter, dit is iemand die gedichtjes maakt voor zijn plezier, zoals een duivenmelker duiven houdt. Ik maak geen aanspraak op de medalje van burgerdeugd.

[bewerk] Trivia

Naar aanleiding van de dichtbundel Bezette Stad (die verwantschap vertoont met het dadaïsme) verscheen in 1993 de gelijknamige strip Bezette Stad met in de hoofdrol Van Ostaijen.
De Vlaamse beeldhouwer Wilfried Pas maakte in 1996 een bronzen beeld van de schrijver. Het staat sindsdien opgesteld op een met bomen omzoomd stemmig pleintje aan de Minderbroedersrui in de binnenstad van Antwerpen. Vooral de vitaliteit van de dichter heeft de beeldhouwer willen tot leven wekken, het beeld van een dichter op zijn qui-vive.