Pablo Sorozábal Mariezcurrena
Pablo Sorozábal Mariezcurrena (San Sebastian, Gipuzkoa, 18 september 1897 – Madrid, 26 december 1988) was een Spaans componist en dirigent.
Inhoud |
[bewerk] Leven
Als klein jongetje kreeg hij al wat les voor piano en viool, onder andere bij Alfredo Larrocha. Hij speelde in bioscopen, cafés en bars; later speelde hij onder de leiding en de invloed van Fernández Arbós in het Orquesta del Gran Casino te San Sebastian. Omdat de Baskische taal officieël verboden werd, heeft hij deze taal niet kunnen leren. Dat was een jammer voor hem en hij schaamde zich daarvoor tot aan het einde van zijn leven.
In 1919 vertrok hij naar Madrid en speelde daar in het Orquesta Filarmónica de Madrid. Door dit orkest werd in 1920 ook zijn Capricho español uitgevoerd. Een studiebeurs van de overheid gaf hem de mogelijkheid in Duitsland, in Leipzig bij Krehl en Sitt en in Berlijn te studeren. Daarbij prefereerde Sorozábal Mariezcurrena in Berlijn als compositieleraar Friedrich Koch boven Arnold Schönberg, wiens theorieën hem niet bevielen. In Duitsland deed hij ook zijn debut als dirigent met het Gritan Steinweg Orchester. Tot de beste werken, die hij in Duitsland gecomponeerd heeft, behoren Suite vasca (1923), Dos apuntes Vascos (1925) en Variaciones Sinfónicas (1927). Terug in Spanje had hij met het toneelwerk Katiuska (1931) in Barcelona groot succes. Verdere successen waren La del Manojo de Rosas (1934) in Madrid en La Tabernera del Puerto (1936) in Barcelona.
Sorozábal Mariezcurrena had liberale sympathieën tijdens de burgeroorlog in Spanje en dat bracht hem na de oorlog in een sociaal islolement. Zijn zarzuelas van deze periode werd buiten Madrid of in de minder bekende theaters van Madrid uitgevoerd. Ook zijn baan als dirigent van het Madrileense symfonie orkest werd plotseling in 1952 beëindigd, als hij de Symfonie no. 7 "Leningrad" van Dmitri Sjostakovitsj voor een concert progammeerde.
Sorozábal Mariezcurrena is de meest controverse onder de groote zarzuela componisten. Zijn stijl is beïnvloed door Claude Debussy en Giacomo Puccini, maar ook van Emmerich Kálmán, George Gershwin en ook van de musical. De fusie van deze deels uiteenlopende elementen is een bijzonder kenmerk van hem.
Het Conservatorio Profesional de Música "Pablo Sorozábal" de Puertollano draagt de naam van de componist.
[bewerk] Composities
[bewerk] Werken voor orkest
- 1921 Capricho español
- 1922 Arrosa lilia
- 1922 Bentara noa
- 1922 Kuku bat badut
- 1925 Dos apuntes Vascos
- Mendian
- Txistulariak
- 1925 Gabiltzan kalez kale
- 1925 Bigarren kalez kale
- 1925 Baserritarra
- 1927 Variaciones sinfónicas sobre un tema vasco "Aoriñoa, norat hoa"
- 1927 Gernikako Arbola
- 1951 Victoriana, suite uit het ballet
- Zortziko de las bateleras
[bewerk] Werken voor banda (harmonieorkest)
- Fantasía uit "Don Manolito"
- Preludio uit 2e act "Los Burladores"
- Fantasía uit "La del manojo de rosas"
- Seleccion uit "La del manojo de rosas"
[bewerk] Toneelwerken
- 1933 Chica, opera, 1 acte
- 1934 Adiós a la bohemia, opera, 1 acte - libretto: Pío Baroja
- 1942 La isla de las perlas, operette, prolog en 3 actes - libretto: Francisco Serrano Anguita
- 1964 Pepita Jimenez, opera, 3 actes - libretto: Francis Burdett Money Coutts naar een novelle van Juan Valera
- 1979 Juan José, opera
(Zarzuelas)
- 1931 Katiuska, 2 actes
- 1931 La guitarra de Figaro, comedia lírica - libretto: Ezequiel Endériz en Joaquín F. Roa
- 1934 Sol en la cumbre, 2 actes - libretto: Anselmo C. Carreño
- 1934 La del manojo de rosas, 2 actes - libretto: Francisco Ramos de Castro en Anselmo C. Carreño
- 1935 No me olvides
- 1935 La casa de las tres muchachas, 3 actes - libretto: José Tellaeche en Manuel de Góngora
- 1936 La tabernera del puerto, romance marinero, 3 actes - libretto: Federico Romero en Guillermo Fernández-Shaw
- 1941 La Rosario
- 1941 Cuidado con la pintura - libretto: Eugenio Sotillos en Antonio Ayné
- 1942 Black, el payaso, 3 actes - libretto: F. Serrano Anguita
- 1943 Don Manolito, 2 actes - libretto: Luis Fernández de Sevilla en Anselmo C. Carreño
- 1945 La eterna canción - libretto: Luis Fernández de Sevilla
- 1948 Los burladores, 3 actes - libretto: Serafín Álvarez Quintero en Joaquin Álvarez Quintero
- 1950 Entre Sevilla y Triana
- 1954 La ópera de Mogollón
- 1954 San Antonio de la Florida
- 1955 Brindis
- 1958 Las de Caín, 3 actes, (samen met: Pablo Sorozábal Serrano jr.) - libretto: Serafín Álvarez Quintero en Joaquin Álvarez Quintero
[bewerk] Werken voor koor
- 1923 Suite vasca, voor koren en orkest, op. 5
- Kattalin Berrobikoa
- Kun-kun
- Sorgin dantza
- 1946 Maite, uit de film "Jai-Alai", voor koor en orkest
- 1952 Nekatxena, koraalsuite
- 1963/1978 Euskalerria (¡Ay tierra vasca!), voor koor en orkest
- 1966 Gernika, cantate voor gemengd koor en orkest
- Urzo Luma
- Begi Urdin
- Kanta Berri
[bewerk] Vocale muziek
- 1929 Siete Lieder, voor mezzosopraan en orkest - tekst: Heinrich Heine
- Ametsetan
- Hotz eta isiltsu
- Zure moxuan
- Lotoren lorak
- Ez dot sinesten
- Eres dagie txilibituek
- Agertu-jatan orrila
[bewerk] Kamermuziek
- 1988 Variaciónes para Quinteto de viente, voor blazerskwintet
- Cuarteto en Fa
- Eresi, Canto Popular Vasco, voor viool en piano
- Inguruko, Danza Vasca, voor viool en piano
[bewerk] Filmmuziek
[bewerk] Publicaties
- José Luis Ansorena: Perfil musical de Pablo Sorozábal Mariezcurrena. in Nassarre: "Revista aragonesa de musicología", ISSN 0213-7305. Vol. 12. Nº 2. 1996. pags. 45-54
- Pablo Sorozábal Mariezcurrena: Mi vida y mi obra. 2ª ed. Madrid. Fundación Banco Exterior. 1989. 364 p. ISBN 8450535611
- Pablo Sorozábal Mariezcurrena: La última palabra. Rubí Anthropos, Editorial del Hombre. 1987. 214 p. ISBN 8476580576
- Pablo Sorozábal Mariezcurrena: Cuaderno dirección la eterna canción. Madrid, Teatro Español. 2005. 104 p. ISBN 8487744184
