Ozjorsk (oblast Tsjeljabinsk)

Ozjorsk


{{{locatie}}}
Kerngegevens
Deelgebied	oblast Tsjeljabinsk
Rayon	stad Ozjorsk
Inwoners	91.760 (volkstelling 2002)
Coördinaten	55°45′NB 60°43′OL
OKATO-nummer	75543
Netnummer	(+7) 35130
Tijdzone	UTC+5 (YEKT)
Officiële website	adm.ozersk.ru (ru)

Ozjorsk (Russisch: Озёрск; "Stad aan het meer"), ook wel foutief Ozersk genoemd, is een gesloten stad in de Russische oblast Tsjeljabinsk op 80 kilometer ten noordwesten van Tsjeljabinsk in een groot merengebied. De stad werd gesticht aan de oevers van het Irtjasjmeer in 1945 en was tot 1994 achtereenvolgens bekend onder de codenamen Tsjeljabinsk-40 en Tsjeljabinsk-65. In 1994 kreeg het de status van stad en werd de naam veranderd naar Ozjorsk.

[bewerk] Geschiedenis

Ozjorsk werd gebouwd als een nederzetting bij het chemisch-nucleaire complex Majak, de belangrijkste bron voor plutonium ten tijde van de Sovjet-Unie en tegenwoordig de Russische locatie voor de verwerking van kernafval en het recyclen van atoommateriaal uit ontmantelde atoomwapens. Ozjorsk werd officieel gesticht op 9 november 1945 toen er door majoor-generaal Rapoport de acte tekende die opdracht gaf tot de bouw van het speciale bouwdistrict N11 en voor de schoonmaakwerkzaamheden als voorbereiding voor de bouw van een top-geheim complex; een plutoniumproducerende fabriek tussen de steden Kasli en Kysjtym. Dit complex werd door 70.000 arbeiders, waaronder veel goelagdwangarbeiders, in een paar jaar uit de grond gestampt.

Kasli, Ozjorsk en Kysjtym

Majak (oorspronkelijk stond het bekend als als Basis nr. 10) was op 9 juni 1948 verantwoordelijk voor het opstarten van de eerste Russische kernreactor onder leiding van de Sovjetwetenschapper Igor Koertsjatov. In die tijd had men nog weinig verstand van de gevaarlijke bijeffecten van kernafval en wat al bekend was werd angstvallig geheim gehouden door de autoriteiten. Tussen 1948 en 1951 werd bijvoorbeeld al het kernafval zonder enige bewerking rechtstreeks de rivier de Tetsja in geloosd. Pas toen bij de Arctische Oceaan verhoogde radiatiewaarden werden gemeten, werd er ingegrepen.

Op 29 september 1957 was Majak verantwoordelijk voor de grootste kernexplosie in de Russische geschiedenis (6 op de schaal van INES), slechts ondergeschikt aan die van Tsjernobyl in de Oekraïense SSR (7 op de schaal van INES). Hierbij kwam zeer veel radiatie vrij, die neersloeg in de directe omgeving. Het huidige stadswapen toont een opgloeiende salamander, die symbool staat voor de ecologische situatie na 1957.

Het complex heeft echter vaker gezorgd voor nucleaire vervuiling, zoals bijvoorbeeld in 1967 (door uitdroging van het Karatsjajmeer, waar het kernafval in werd geloosd, en een grote storm ontstond toen een grote wolk van kernafval die over het gebied heenwaaide) en tussen 2001 en 2004 (lozingen in de rivier de Tetsja). Ozjorsk en omgeving zijn door al deze ongelukken zwaar aangetast en Majak leidt momenteel een problematisch bestaan. Nog in 2006 werd de directeur aangeklaagd voor het lozen van grote hoeveelheden nucleair afval in de rivier de Tetsja. Bij Majak, dat een oppervlakte heeft van 90 km², werken momenteel 23.200 mensen.

[bewerk] Economie

De stad is net als Kasli en Kysjtym aangewezen op Majak. De belangrijkste activiteiten van dit complex zijn nu; het opwerken van kernafval uit kernonderzeeërs, uit door kernenergie aangedreven ijsbrekers en uit kerncentrales. Het produceert kobalt-60, iridium-192 en koolstof-14 voor de commerciële markt en zorgt voor conversieproductie met gebruik van stralingstechnologieën.

Om Majak heen bevinden zich een aantal bedrijven, zoals de BV Constructiedepartement van de Zuidelijke Oeral (ЗАО "Южноуральское управление строительства"), die constructies bouwt voor de atoomindustrie en beton en constructiematerialen produceert. Ook bevindt zich er de Fabriek voor draadproducten nr.2 ("Завод электромонтажных изделий №2"), die lage-voltageapparaten maakt voor militair-industriële vestigingen.

[bewerk] Onderwijs en cultuur

In de stad bevinden zich zeventien verschillende culturele institutie en instituties voor openbare diensten. Er bevinden zich zestien middelbare scholen, enkele speciale scholen, een gymnasium, een lyceum voor natuurkunde en wiskunde, de Polytechnische school van de Zuidelijke Oeral, een muziekschool, het Technisch-Instituut van Ozjorsk (onderdeel van het Fysisch-Technisch Instituut van Moskou (MEPhI)) en onderdelen van universiteiten uit Jekaterinenburg en Tsjeljabinsk.