Nationaal beek- en esdorpenlandschap Drentsche Aa
Het Nationaal beek- en esdorpenlandschap Drentsche Aa is een nationaal park en nationaal landschap in het noordoosten van de Nederlandse provincie Drenthe, gelegen binnen de driehoek Assen - Gieten - Glimmen. Het is in 2002 ingesteld en omvat ruim 10.000 hectare, waarmee het na Nationaal Park Oosterschelde het grootste van Nederland is.
Het Nationaal beek- en esdorpenlandschap ligt in het stroomgebied van de Drentsche Aa. Deze beek is een van de weinige in Nederland waarvan de loop niet door de mens is veranderd.
Elders werden, vooral na de Tweede Wereldoorlog in de tijd van de grote ruilverkavelingen, veel beken rechtgetrokken om de afwatering en het bewerken van het land efficiënter te kunnen laten verlopen. Bij de Drentsche Aa is dit niet gebeurd.
Het landschap in het stroomgebied is de voorbije 150 jaar ook minder veranderd dan in andere gebieden: de karakteristieke esdorpen met hun Saksische boerderijen zijn niet of nauwelijks aangetast door nieuwbouw, veel heidegebieden bleven bewaard waar ze elders werden ontgonnen als landbouwgebied of bos, en de ruilverkavelingen zijn ook minder grootschalig geweest in het gebied.
Hierdoor is het Drentsche Aa-gebied een van de zeldzame gebieden in Drenthe waar het aloude landschap nog valt te herkennen, dat de zandgronden in de provincie tot eind negentiende eeuw zo kenmerkte.
In een nationaal park zijn doorgaans alle functies ondergeschikt aan de natuur. In het Drentsche Aa-gebied echter heeft 'slechts' eenderde van het grondgebied een natuurfunctie en tweederde een landbouw- of woonfunctie.
Hierdoor was het niet mogelijk een standaard nationaal park in te richten en werd lang getwijfeld of de instelling van een nationaal park wel de juiste manier was om het gebied te beschermen. Vanwege het unieke karakter van het landschap heeft men echter toch besloten het als nationaal park te beschermen. Het nationaal beek- en esdorpenlandschap Drentsche Aa heeft een speciaal beschermingsmodel gekregen, waarin natuur- en cultuurlandschap evenveel aandacht krijgen.
