Kruidje-roer-me-niet
| Kruidje-roer-me-niet | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 |
||||||||||||
| Taxonomische indeling | ||||||||||||
|
||||||||||||
| Soort | ||||||||||||
| Mimosa pudica |
Kruidje-roer-me-niet (Mimosa pudica) of gevoelige mimosa behoort tot de Vlinderbloemenfamilie.
Het is een kruid dat goed laat zien dat planten niet alleen leven, maar ook zeer snel kunnen reageren ondanks het feit dat ze geen zenuwstelsel hebben. Dit gebeurt met behulp van signaalstoffen. Bij aanraking van het evengeveerde samengestelde blad of door de wind gaan de 1 cm lange blaadjes "dicht" (vouwen samen), dit fenomeen treedt alleen op bij luchttemperaturen boven de 18 °C. De bladsteel waar de bladeren aan zitten kantelt ook richting de stam. Niet de hele plant reageert maar alleen het deel dat aangeraakt wordt. Na enkele minuten strekken de bladstelen weer en vouwen de bladeren zich weer open.
's Nachts zijn de blaadjes ook samengevouwen. Daarom wordt dit ook wel de slaapstand genoemd.
De bewegingen worden mogelijk gemaakt door de bladscharnieren. Het scharnier bestaat uit zwellingen (pulvini) op de bladsteel. De bladbewegingen ontstaan door veranderingen in de celdruk (turgor) van de motorische cellen, die in de zwellingen liggen.
 |
 |
De plant komt van nature voor in tropisch Zuid-Amerika (Brazilië) en bloeit in juli en augustus. Jonge planten hebben een rechtopgaande stengel, maar bij oudere planten zijn ze kruipend. De stengel kan 1,5 m lang worden en is bezet met stekels. De samengestelde bladeren hebben 10 tot 26 blaadjes. Aan de bladstelen zitten ook stekels. De bloemen zijn lichtrose of paars en vormen een 8 tot 10 mm groot bloemhoofdje. De bloemblaadjes zijn aan de top rood en de helmdraden rose of lavendelkleurig. De vrucht bestaat uit 2 tot 8 peulen, die 1 tot 2 cm lang zijn en aan de randen stekelig. De rijpe peul breekt in 2 tot 5 stukken. Het zaad is ongeveer 2,5 mm lang.
[bewerk] Groei en bloeiwijze
Uit het zaadje komen eerst twee bladeren die vrij dik zijn (op de foto in het midden). Deze bladeren bevatten vocht dat voor een buffer zorgt, voor het geval de beginnende wortel te weinig water krijgt. Daarna komen de normale bladeren. Eerst een blad met 6 kleine blaadjes (op de foto: midden-rechts), daarna een blad met meestal 2x6 kleine blaadjes (op de foto links-boven), daarna een blad met vaak 2x8 blaadjes (op de foto rechts-beneden). Daarna zijn de bladeren iets anders van vorm, en het aantal blaadjes hangt van de condities af, maar het aantal neemt wel toe naarmate de plant groter wordt. De plant begint zonder stekels, maar op de steel komen scherpe stekels.
Bij een bepaalde grootte kan de plant bloemknoppen gaan maken. Het kan enkele weken duren voor een groene bloemknop gaat bloeien. De bloemen zijn roze pluizebollen die slechts één dag bloeien. Het openen van de bloem van een groene bloemknop tot een volledige bloem duurt ongeveer een uur, dat gebeurt meestal 's ochtends bij het opengaan van de bladeren.
[bewerk] Kweken van deze plant in Nederland en België
Het is goed mogelijk om het kruidje-roer-me-niet in Nederland en België te houden. Binnenshuis is het in de zomer warm genoeg. Wanneer de plant langs een stok wordt opgebonden, dan kan hij een meter hoog worden. In sommige gevallen kan ook 2 meter bereikt worden, terwijl onder mindere goede omstandigheden de plant niet verder dan 30 cm komt. Ruwweg kan gezegd worden dan bij 25 °C de plant het goed doet, en bij 20 °C staat de groei vrijwel stil. Bij een temperatuur van boven de 25 °C zal de plant alleen maar meer water verdampen.
Het kruidje-roer-me-niet is echter geen kamerplant, maar een kruid. De plant heeft daarom voldoende grond nodig voor de wortels. Een plant waarvan de langste stelen één meter zijn heeft (minimaal) twee liter grond nodig. Daarvoor kan gewone potgrond gebruikt worden, maar de plant doet het beter bij grond die iets minder luchtig en minder zuur is.
Wanneer de zaadjes in het voorjaar zijn gezaaid, dan is het mogelijk dat de planten aan het eind van de zomer gaan bloeien. Onder goede condities kan een bloem tot 2 cm groot worden. De beste plaats is bij gefilterd zonlicht, maar ook in de volle zon is geen probleem, zolang de plant voldoende water krijgt. Een volwassen plant heeft veel water nodig. Het licht kan het best op heel de plant vallen, zodat van onder tot boven alle bladeren ruim voldoende licht hebben.
Het is beter dat steeds dezelfde kant naar de zon staat. De bladeren draaien zich zo, dat ze het meeste licht opvangen, maar de plant kan er niet tegen wanneer de pot teveel gedraaid wordt.
De onderste bladeren kunnen geel worden. Deze kunnen verwijderd worden door ze naar boven toe weg te trekken. Als ze naar onder worden weggetrokken, dan kan de steel beschadigen.
Ook is het mogelijk de plant buiten te plaatsen. Eventueel kan de plant dan begin september weer binnen gehaald worden. Wanneer de plant te koud heeft gestaan, dan kleuren de stengels en bladeren enigszins rood.
Omdat met name kinderen graag de blaadjes sluiten wordt soms gezegd dat het slecht voor de plant zou zijn om de plant te 'plagen', maar het is voor de plant in het geheel niet schadelijk wanneer de blaadjes veel gesloten worden. Een plant die binnenshuis met rust gelaten worden, zal zelfs later knoppen en bloemen gaan maken.
Om zaadjes te krijgen is bestuiving nodig. Wanneer iemand langs de plant loopt en zo voor een kleine luchtverplaatsing zorgt, dan is dat al voldoende om het stuifmeel in de lucht te brengen. Om extra veel zaadjes te krijgen kunnen bloemen van verschillende planten tegen elkaar gehouden worden. Dan is het mogelijk om tot ongeveer 20 peulen met elk 3 of 4 zaadjes aan een bloemknop te krijgen.
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Mimosa pudica op Wikimedia Commons. |
