Juan Carlos I van Spanje
| 1938 | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 |
||||||
| Koning van Spanje | ||||||
|
||||||
|
Juan Carlos Alfonso Víctor María de Borbón y Borbón-Dos Sicilias (Rome, 5 januari 1938) is sinds 22 november 1975 koning van Spanje. Hij is de zoon van Juan de Borbón, graaf van Barcelona, en Maria de las Mercedes van Bourbon-Sicilië, achterkleindochter van Ferdinand II der Beide Siciliën. De vorige Spaanse koning Alfons XIII is zijn grootvader. Hij is ook een directe nakomeling van de Britse koningin Victoria en de Franse Lodewijk XIV.
Hij werd geboren in ballingschap gedurende de Spaanse Burgeroorlog. Francisco Franco haalde hem in 1948 naar Spanje, waar hij een speciale opleiding kreeg. Franco had in 1947 formeel de monarchie hersteld, zonder echter een koning aan te wijzen. Lange tijd leek de logische kandidaat Juan Carlos' vader Juan, maar ook zijn oom Jaime, diens zoon Alfonso en Xavier van Bourbon-Parma maakten aanspraak op de Spaanse troon.
Juan behaalde in Madrid zijn baccelauriaat en volgde een speciale opleiding in de Militaire Academie. In 1962 trouwde hij met prinses Sophie van Griekenland. Samen met zijn vrouw onderhield hij goede betrekkingen met de Generalissimo. Sophie schonk het leven aan drie kinderen:
- Elena, gehuwd met Jaime de Marichalar, kreeg een zoon, Juan Froilan (1998), en een dochter Victoria Federica (2000)
- Cristina, gehuwd met Iñaki Urdangarin, heeft drie zoons: Juan (1999), Pablo (2000) en Miguel (2002)en een dochter Irene (2005)
- Felipe, prins van Asturië, de huidige Spaanse kroonprins. Felipe trouwde in mei 2004 met Letizia Ortiz Rocasolano (1972). Hun eerste kind, Leonor, werd op 31 oktober 2005 geboren. Prinses Letizia is zwanger van haar tweede kind.
In 1969 ratificeerde de Cortes Franco's voorstel om aan Juan Carlos de koningstitel te verlenen en legde hij de eed op de grondwetten af. Hij nam de functie als staatshoofd waar onder het franquisme (19 juli tot 2 september 1974 en van 30 oktober tot 20 november 1975) tijdens periode van ziekte van de dictator. Na diens dood werd hij tot koning uitgeroepen op 22 november 1975 en velen zagen in hem een marionet van de dictator. Tot verbazing van velen sloeg de nieuwe leider echter al snel een democratische koers in. Hij sprak al vrij snel na zijn aantreden verzoenende woorden met de (tijdens Franco verboden) socialistische en communistische partijen.
De koning heeft daarmee een belangrijke rol gespeeld in de grotendeels geweldloze overgang naar een modern democratisch bestel in het land. Op 28 december 1978 werd de nieuwe democratische Grondwet van Spanje aangenomen. Tijdens de poging tot een staatsgreep in 1981 van enkele conservatieve militairen en kolonel Antonio Tejero Molina van de Guardia Civil verscheen de koning binnen een dag op de televisie waar hij de coupe veroordeelde. Van tevoren had hij zich wel verzekerd van de steun van het merendeel van het leger. Hiermee verloor de couppoging snel de steun van potentiële sympathisanten en mislukte uiteindelijk. Ook hiermee verwierf Carlos veel respect van zijn eigen onderdanen en ook buiten Spanje.
Hierdoor kwam de weg vrij voor een definitieve verzoening tussen de strijdende partijen van de Burgeroorlog en voor toetreding van Spanje tot de Europese Unie. Het verzekerde ook de positie van de constitutionele monarchie in Spanje. Tijdens een recente poll (2005) onder de Spanjaarden beoordeelt meer dan 75% van de bevolking hun koning als 'goed tot zeer goed'.
Juan Carlos is een sportieve man; hij nam deel aan de Olympische Zomerspelen 1972 bij het zeilen en hij kreeg karateles van de Nederlander Jon Bluming.
