Jozef II van het Heilige Roomse Rijk
| 1741-1790 | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 |
||||||
| Keizer van het HRR | ||||||
|
||||||
| Hertog van Luxemburg | ||||||
|
||||||
|
Jozef Benedictus August Johan Anton Michaël Adam (Wenen, 13 maart 1741 - aldaar, 20 februari 1790) was keizer van het Heilige Roomse Rijk van 1765 tot 1790. Hij was de zoon van Maria Theresia van Oostenrijk en keizer Frans I. Zijn zus Marie Antoinette was getrouwd met Lodewijk XVI, koning van Frankrijk. In de Zuidelijke Nederlanden stond hij bekend als de keizer koster omwille van zijn bemoeizucht en zijn verlichte hervormingspolitiek. Deze politiek leidde tot verzet en uiteindelijk de Brabantse Omwenteling van 1789-1790.
In 1765 volgde Jozef II zijn vader als keizer op en werd mederegent van zijn moeder in de landen van de Habsburgse monarchie.
Onder invloed van het cameralisme was hij er van overtuigd dat het welzijn van zijn volk de kracht van de staat vormde.
Jozef II zorgt ervoor dat geen enkele boer nog langer als lijfeigene beschouwd wordt. Bovendien zag hij het geloof als een private zaak niet die van de Staat en ijverde hij voor gelijke rechten voor de joodse bevolking in zijn rijk.
Jozef II heeft een grote invloed gehad op het vigerend strafrecht. Hij streefde naar een diepgaande hervorming van de Constitutio Theresiana Criminalis van zijn moeder Maria Theresia. Op 13 januari 1787 tekende hij te Wenen de afkondiging van het Allgemeines Gesetz über Verbrechen und derselben Bestraffung.
Ook in de Oostenrijkse Nederlanden trachtte hij het recht diepgaand te hervormen. Hij gaf de hertog van Brabant opdracht om hieraan te werken. Het resultaat van deze poging tot hervorming werd voorgelegd aan Jozef II maar deze ging niet akkoord en weigerde de ontwerptekst te aanvaarden omdat die niet ver genoeg ging. Hierop gaf hij aan Karl Anton von Martini de opdracht om het wetboek dat deze reeds voor Lombardije had gemaakt te vertalen in het Nederlands. Deze "vreemde" tekst werd echter niet aanvaard door de Oostenrijkse Nederlanden en zal mede aan de basis liggen van de Brabantse Omwenteling.
Dit was echter niet de enige tegenslag voor Jozef II. Jozefs streven naar een eenheidsstaat werd niet overal in dank afgenomen. Vooral de adel vreesde dat hun macht zou slinken. Dit mondde uit in een opstand van Hongaarse edellieden tegen Jozef II.
