Jef van den Eynde

Jef van den Eynde (Olsene, 21 december 1879 – Maastricht, 12 april 1929) is een Vlaamse studentenleider.

Jef van den Eynde volgde de Franstalige humaniora aan het Sint-Lievenscollege te Gent en ging in 1899 aan de Katholieke Universiteit Leuven studeren. Van den Eynde zou geïmmatriculeerd blijven tot 1908. Hij volgde eerst een voorbereidend jaar geneeskunde en besloot daarna over te schakelen op rechten. Toen hij Leuven verliet, was hij kandidaat in de rechten.

Hij werd te Leuven secretaris van het Taal- en Letterlievend Genootschap Met Tijd en Vlijt en vervulde dezelfde functie in de Sociale Sprekersbond. Van den Eynde was tevens stichtend dirigent van het Studentensymfonieorkest, lid van de regionale studentenclub K.V.H.C. Meetjesland Leuven en praeses van de Oost-Vlaamse Gilde. Hij was lid van de Duitste studentenvereniging K.A.V. Lovania Leuven. Verder was hij lange jaren hoofdredacteur van het studententijdschrift Ons Leven, van 1901 tot 1908. Hij was praeses van het Vlaamsch Verbond, het latere KVHV van 1905 tot 1907. Zoals uit getuigenissen van zijn tijdgenoten blijkt, is zijn grootste verdienste steeds het opvoeren van het studentenleven tot op een hoog cultureel peil en het bekend maken van de Vlaamse kunst op elk gebied. Hij wou de katholieke en Vlaamse student te Leuven geestelijk en cultureel verheffen.

Van den Eynde was een uitstekend muziekkenner en speelde zelf klavier en viool. Emiel Hullebroeck noemde hem de mecenas voor de Vlaamse muziek. Hij richtte lieder- en toonkunstavonden in, lanceerde componisten zoals Karel Mestdagh, Jaak Opsomer, Arthur Meulemans en Emiel Hullebroeck en hij riep de Vlaamse Opera en het Vlaams Kwartet van Antwerpen naar Leuven.

Verder schreef hij zelf verscheidene studentenliederen, waaronder in 1904 de tekst en muziek van het Verbondslied van KVHV-Leuven. Hij nodigde de Nederlandsche Schouwburg van Antwerpen uit om tijdens de gildefeesten van 1905 het toen populaire toneelstuk Alt-Heidelberg, wat een romantische hymne op het vrije studentenleven is, op te voeren. Hij bracht letterkundigen zoals Stijn Streuvels, Karel van de Woestijne, René de Clercq en Hugo Verriest naar Leuven, evenals Vlaamse voormannen zoals Lodewijk Dosfel en Frans Van Cauwelaert. Al wat in Vlaanderen dichtte of zong, al wat schilderde en beeldhouwde, werd in die tijd naar Leuven geroepen door Jef van den Eynde.

In 1904 nam hij ook het initiatief tot het inrichten van het jaarlijks zomerfeest van het Vlaams Verbond te Vlierbeek, de zogenoemde Vlierbeekfeesten met volksspelen, zang, muziek en tonnen bier. Deze Vlierbeekfeesten bleven tot in de jaren '60 bestaan. Eens liet hij er het Wiener Damenorchester optreden. Ook Vlaamsgezinde professoren, zoals Helleputte, Vliebergh, Scharpé en De Cock kwamen er naartoe. Jef van den Eynde genoot hun steun en waardering.

Jef vanden Eynde was zeven opeenvolgende jaren hoofdredacteur van Ons Leven. Hij voerde dit tijdschrift op tot een nooit geëvenaard studentenblad, uitgegeven in een kunstig formaat, gewijd aan Vlaamse strijd, kunst en letteren, maar ook met studentikoze stukjes en verzen. Ons Leven, dat tot 1906 op krantenpapier en -formaat verscheen, werd omgevormd tot een tijdschrift in octavoformaat, op zestien bladzijden glanspapier gedrukt en met een omslag in vierenkleurendruk met een tekening van de Vlaamse schilder Alfons van Neste.

Steeds bezorgd om stijl in het studentenleven verving Jef van den Eynde in 1907 de astrakan unitair Belgische en katholieke studentenpet, de Toque (studentenpet), door de keurige studentenpet, naar Duits voorbeeld. Elke gouwgilde kreeg een verschillende kleur. Deze Duitste studentenpetten worden tot op vandaag nog gedragen door de katholieke en Vlaamse studenten te Leuven en daarbuiten.

Jef vanden Eynde was in de omgang een gezellige kerel, die graag een pint dronk, maar aan boertigheid, dwaas gedoe en zuipfestijnen een hekel had. Hij was noch een extreme, noch een lauwe flamingant en wou dat de Vlaamse studenten zich stijlvol zouden gedragen. Daarom werd hij werd lid van de Duitse studentenvereniging Lovania, die bekend stond om haar stijl en tucht en haar leden daarop selecteerde.

Al deze prestigeprojecten kostten handevol geld. Van den Eynde heeft zijn persoonlijk vermogen dan ook aangewend en uitgeput om deze projecten te financieren. In die tijd bestonden er geen toelagen van de staat of van de universiteit.

Toen Van den Eynde Leuven verliet, opende hij op een van de Brusselse lanen een winkel, Flandria genaamd, waar men als kon krijgen wat de Vlaamse kunst te bieden had. Daar maakte een oplichter hem zijn laatste geld afhandig. Professor Joris Helleputte, minister en erevoorzitter van het KVHV, ontfermde zich over hem en bezorgde hem in 1909 een baantje bij het Ministerie van Spoorwegen. De onvermoeibare idealist zette zich opnieuw voor volksverheffing in. Hij hield te Brussel lezingen voor het Davidsfonds, de Katholiek Vlaamse Hogeschooluitbreiding en ook voor arbeiderskringen over het Vlaamse lied, Vlaamse toondichters en schilders. Hij richtte wandelvoordrachten in, stichtte het maandblad De Vlaamsche Kunstkamer en schreef kronieken in Hooger Leven en andere bladen.

Tijdens de Duitse bezetting tijdens de Eerste Wereldoorlog werd van den Eynde zoals vele Vlaamsgezinden lid van de Raad van Vlaanderen. In 1917 werd hij benoemd tot afdelingshoofd bij het Vlaamse Ministerie voor Schone Kunsten. Na de oorlog week hij uit naar Nederland en werd door het Belgische gerecht bij verstek tot twintig jaar opsluiting veroordeeld.

Te Maastricht gaf hij onder de naam Professor José de Bie privé-lessen muziek, Engels, Frans en Duits. Hij leidde daar een armoedig bestaan. De gulle studentenleider, die zijn fortuin spendeerde aan de Vlaamse studentenbeweging, heeft in zijn ballingschap vaak honger geleden. Op het aanbod van zijn vroegere kameraden om hem financieel te helpen, wou hij echter nooit ingaan. In maart 1929 betaalde hij zelfs nog ongevraagd zijn abonnement op Ons Leven.

Na het afkondigen van de clementiewet wilde hij naar Vlaanderen terugkeren. Hij kreeg een paspoort van het Belgisch consulaat in Maastricht op 6 maart 1929. Hij zou zijn vaderland echter niet terugzien. Enkele weken later, op 12 april, overleed hij onverwacht, nog geen vijftig jaar oud.

Hij werd door de Armenzorg van Maastricht begraven, in een withouten kist met een zwart kruis erop geschilderd. De kist was wel bedekt met het Verbondsvaandel van het KVHV, ontworpen door Joe English, en de toenmalige hoofdredacteur van Ons Leven, Willem Melis, hield een grafrede en legde een krans neer. Ook prof. Reimond Speleers en dr. August Borms voerden het woord.

In 1934 werd er door zijn Nederlandse vrienden een grafsteen aangebracht met een uitvoerig opschrift dat al Jefs functies in het Leuvense studentenleven vermeldde en eindigde met de woorden: Hij was de belangeloze en offervaardige bezieler en weldoener van kunst en volksverheffing in Vlaanderen.

Op 23 maart 1955 werd het stoffelijk overschot van Jef van den Eynde door KVHV-Leuven overgebracht naar het kerkhof van Vlierbeek te Kessel-Lo. De kist, door de Verbondsleiders gedragen, was vergezeld van een indrukwekkende stoet oud-studenten en studenten, voorafgegaan door de Fanfare der Vlaamse Studenten te Leuven en de vaandels van alle Vlaamse studentenverenigingen. Bij het graf werden toespraken gehouden door Ernest Claes, oud-hoofdredacteur van Ons Leven en tijdgenoot van Jef van den Eynde, en door Jaak van Passel, de Verbondspraeses.

Aan Jef vanden Eynde werden door Ons Leven drie huldenummers gewijd. Zij zijn gedateerd op 22 februari 1908 (zijn laatste jaar te Leuven), 27 mei 1935 (wanneer het Verbondshuis van het KVHV, genaamd Jef vanden Eynde-huis, met gelagzaal, restaurant en vergaderzaal aan de Bondgenotenlaan geopend werd) en op 23 maart 1955 (naar aanleiding van de overbrenging van zijn stoffelijk overschot naar Vlierbeek). In Heverlee is er een straat naar hem genoemd. Op de plaat staat zijn naam vereeuwigd met de titel die hem toekomt: studentenleider. In 2003 werd het nieuwe Verbondshuis van het KVHV-Leuven in de Naamsestraat wederom Jef van den Eynde-huis gedoopt.