Janet Frame
Janet (Jean) Frame (28 augustus 1924 – 29 januari 2004) was een Nieuw-Zeelandse schrijfster.
Inhoud |
[bewerk] Biografie
Ze werd geboren in Dunedin en groeide op in Oamaru. Ze ontving haar opvoeding in Waitaki Girls' High School en het Dunedin Teachers College. Later leefde ze lange tijd in Londen en in de Verenigde Staten van Amerika.
In 1947 werd er bij vergissing schizofrenie bij haar geconstateerd en liet zij zich opnemen in het Seacliff Mental Hospital. Ze bracht zeven jaar onder uiterst moeilijke omstandigheden door in verschillende psychiatrische klinieken en onderging meer dan tweehonderd elektroshocks. In deze tijd publiceerde zij haar eerste boek, een verzameling korte verhalen getiteld De lagune (The Lagoon and Other Stories, 1951). Op het moment dat haar boek de 'Hubert Church Prose Award' ontving, scheelde het niet veel of ze moest een lobotomie ondergaan. Door haar literaire werk raakte men uiteindelijk overtuigd dat zij geen geestelijke aandoening had.
Van 1954 tot 1955 woonde zij bij Frank Sargeson, die haar aanmoedigde om te blijven schrijven. In 1956 verliet ze Nieuw-Zeeland met financiële ondersteuning van het State Literary Fund. Ze woonde gedurende zeven jaar op Ibiza, in Andorra en in Engeland. Na het overlijden van haar vader keerde zij terug naar Nieuw-Zeeland.
Hoe belangrijk het (familie-)leven voor haar was blijkt uit haar vroeg gepubliceerde werk Uilen roepen (Owls Do Cry) en uit haar autobiografische trilogie: Een engel aan mijn tafel. Deze autobiografie heeft drie delen:
- Naar het Is-Land (To the Is-land, 1982)
- Een engel aan mijn tafel (An Angel at my Table, 1984)
- De gezant van Spiegelstad (The Envoy from Mirror City, 1984)
In augustus 2003 werd bij haar acute myeloide leukomie geconstateerd. Ze stierf aan deze ziekte in het Dunedin Hospital op 29 januari 2004.
[bewerk] Janet Frame Heritage Trail
Op 24 november 1995 werd in Oamaru een wandeling van anderhalf uur uitgezet, die langs verschillende plekken uit Janet's eerste boeken leidt. Bij de lokale VVV is een folder verkrijgbaar, met daarin de route en enkele citaten die toebehoren aan de plekken. Zo komt men langs de bibliotheek, de bioscoop, het politiebureau, de tuinen van Oamaru en het zwembad waar Janet's zusje Myrtle (zoals beschreven in "To the Is-Land") verdronken is. Er is ook de mogelijkheid om deze plekken onder leiding van een gids te bekijken.
[bewerk] Janet Frame Literary Trust
In 1999 richtte Janet het Janet Frame Literary Trust op; een liefdadigheidsfonds. Toen zij in 2004 stierf liet ze aan dit fonds haar auteursrechten na en bepaalde dat alle toekomstige royalties en andere inkomsten via dit fonds zouden worden gebruikt ter ondersteuning van Nieuw Zeelandse dichters en schijvers van fictie. Zelf heeft ze ook verscheidene malen vanuit vergelijkbare fondsen ondersteuning gekregen.
In 2005 heeft deze stichting een eigen prijs ontworpen: de Janet Frame Literary Award. De nominaties worden ieder jaar op de verjaardag van Janet aangekondigd.
- 2005 - Fictie: gewonnen door Kelly Ana Morey
- 2005 - Poëzie: gewonnen door Peter Olds
- 2006 - Fictie: gewonnen door O.E. Middleton
[bewerk] Janet Frame Eden Street Trust
56 Eden Street is het adres waar de familie van Janet woonde van haar zevende tot haar negentiende levensjaar. Dit is het huis waar Janet volgens haarzelf "van woorden leerde houden".
Het huis is open voor publiek: in juni 2002 kocht de stichting het huis, dat oud en verwaarloosd was. Samen met Janet en haar zus June Gordon werd het huis verbouwd naar hoe het er ongeveer in de jaren 40 uitgezien heeft: beiden bleken zelfs de soorten behang en vloeren nog tot in detail te kunnen beschrijven.
In de wintermaanden worden hier workshops en trainingen gegeven en is ook te huur voor schrijvers, geheel in de stijl van Janet Frame: "een rustige plek om alleen te kunnen zijn met je gedachten".
[bewerk] Nominaties en prijzen
(Voor prijzen gewonnen met haar boeken, zie de onderstaande bibliografie.)
In 1978 won de verfilming van haar boek A State of Siege van Vincent Ward de Golden Hugo Award voor beste film in de categorie voor studenten op het Chicago International Film Festval.
In 1990 werd haar boek An Angel at my Table verfilmd onder dezelfde naam door Jane Campion, welke acht awards won op het filmfestival van Venetië, waaronder een speciale juryprijs.
De film Wrestling with the Angel van Ninox Films is onlangs (2006) uitgebracht, naar de biografie over Janet van Michael King uit 2000.
Op 6 februari 1990 werd ze uitgeroepen tot lid van de Order of New-Zealand. Daarnaast werd ze werd verschillende keren genomineerd voor de Nobelprijs voor de Literatuur, laatstelijk in 2003 toen Asa Bechman, literair criticus van het Zweedse dagblad Dagens Nyheter, voorspelde dat Frame dat jaar de prijs zou winnen.
[bewerk] Bibliografie
Als de boeken of bundels in het Nederlands vertaald zijn, is de vertaling van de titel opgenomen.
[bewerk] Romans
- Owls Do Cry (Christchurch 1957)- Uilen roepen;
New Zealand Literary Fund Award for Achievement (1958) - Faces in the Water (Christchurch 1961) - Gezichten in het water
- The Edge of the Alphabet (Christchurch 1962)
- Scented Gardens for the Blind (Christchurch 1963);
Hubert Church Prose Award (1964) - The Adaptable Man (Christchurch 1965)
- A State of Siege (New York 1966);
Buckland Literary Award (1967) (ook voor The Reservoir, and Other Stories) - The Rainbirds (London 1968) (in de VS gepubliceerd als Yellow Flowers in the Antipodean Room)
- Intensive Care (New York 1970);
Hubert Church Prose Award (1971);
Buckland Literary Award (1972) - Daughter Buffalo (New York 1972);
Hubert Church Prose Award (1974) - Living in the Maniototo (New York 1979);
Buckland Literary Award (1980);
New Zealand Book Award for Fiction (1980) - The Carpathians (New York 1988) - De herinneringsbloem;
Ansett New Zealand Book Award for Fiction (1989);
Commonwealth Writers Prize for Best Book (1989) - Towards Another Summer (2007)
[bewerk] Verhalen(-bundels)
- The Lagoon: Stories (Christchurch 1951) - De lagune en andere verhalen;
Hubert Church Prose Award (1952) - The Reservoir: Stories and Sketches (New York 1963)
- Snowman, Snowman: Fables and Fantasies (New York 1963)
- The Reservoir, and Other Stories (Christchurch 1966)
- You Are Now Entering the Human Heart (Wellington 1983)
[bewerk] Kinderboek
- Mona Minim and the Smell of the Sun (New York 1969)
[bewerk] Poëzie(-bundels)
- The Pocket Mirror: Poems (New York 1967);
New Zealand Literary Fund Award for Achievement (1969);
Best Children's Book of the Year van Spectrum Print Book Design Awards (2006) (herdruk) - The Goose Bath: Poems (2006)
[bewerk] Autobiografie
- To the Is-land - Autobiography 1 (New York 1982) - Naar het Is-land;
Buckland Literary Award (1983);
Sir James Wattie Book of the Year Award (1983) - An Angel at My Table - Autobiography 2 (New York 1984) - Een engel aan mijn tafel;
New Zealand Book Award for non-Fiction (1984) - Envoy from Mirror City - Autobiography 3 (Auckland 1985) - De gezant van Spiegelstad;
Sir James Wattie Book of the Year Award (1985);
New Zealand Book Award for non-Fiction (1986) - Janet Frame: An Autobiography (de drie voorafgaande delen gecombineerd) (Auckland 1989)
Hiernaast publiceerde Janet Frame nog enkele tientallen artikelen.
| Bron(nen): |
|
