Isabella van Beieren

Isabella (Frans Isabeau) van Beieren-Ingolstadt (± 1369 - † 24 september 1435) was door haar huwelijk met Karel VI koningin van Frankrijk van 1385 tot 1422.

Zij was de dochter van Stefan III van Beieren, hertog van Beieren-Ingolstadt en van Thadea Visconti, en trouwde op 17 juli 1385, slechts veertien jaar oud, met Karel VI, die onmiddellijk viel voor haar charmes. Men zegt dat hij zo gehaast was om met haar te trouwen, dat hij de datum van het huwelijk liet vervroegen. Nadat Karel VI in 1392, op een zomerdag in Le Mans, een eerste aanval van zijn geestesziekte had gekregen, spande Isabella zich met alle middelen in om de kwaal van haar man af te wenden, zij het zonder enig resultaat. De evolutie van de ziekte dreef het koningspaar verder uiteen, totdat in 1394 elke vorm van samenleven onmogelijk was geworden. Men vreesde immers dat de koning tijdens een van zijn aanvallen de hand aan zijn vrouw zou slaan.

De ziekte van Karel VI maakte hem onbekwaam tot regeren, en het land vergleed in anarchie. Er woedde een verbeten machtsstrijd tussen de Bourguignons, aangevoerd door de hertogen van Bourgondië, en de Armagnacs, aangevoerd door de hertogen van Orleans. Koningin Isabella koos aanvankelijk het kamp van de Bourguignons, maar viel steeds meer voor de charmes van haar zwager Lodewijk I van Orléans, die openlijk haar minnaar werd. Toen deze echter vermoord werd door de nieuwe hertog van Bourgondië, Jan zonder Vrees, laaide de burgeroorlog in alle hevigheid op, en zag Isabella zich genoodzaakt met haar kinderen Parijs te verlaten. Nadat op 25 oktober 1415 de Armagnacs bij Azincourt een zware nederlaag leden tegen het Engelse leger van koning Hendrik V, trad Yolanda van Aragon, koningin van Sicilië en hertogin van Anjou, steeds meer op de voorgrond. Zij had in 1413 haar dochter Maria van Anjou uitgehuwelijkt aan Karel van Ponthieu, de derde zoon van Isabella van Beieren, en hem daarvoor aan de invloed van zijn moeder onttrokken.

Op 20 mei 1420 werd het Verdrag van Troyes bezegeld, waarbij Frankrijk aan Engeland werd uitgeleverd: koningin Isabella, door het verdrag aangesteld tot gevolmachtigd regentes, bewoog haar zwakzinnige echtgenoot ertoe hun dochter Catharina uit te huwelijken aan Hendrik V, die daardoor koning van Frankrijk zou worden na Karels dood, hetgeen erop neerkwam dat Karel VI en Isabella met dit verdrag hun eigen zoon onterfden. Het huwelijk vond reeds plaats op 2 juni. Maar Hendrik V overleed, kort nadat hij vader was geworden, op 31 augustus 1422. Isabella van Beieren verloor geleidelijk al haar prestige: omdat de hertog van Bourgondië opnieuw met haar gebroken had en de Engelse bezetters met minachting op haar neerkeken, deed zij afstand van het regentschap, ten voordele van de Engelse hertog van Bedford. Tot overmaat overleed toen ook Karel VI. Isabella’s zoon Karel greep zijn kans en eiste het koningschap voor zich op, want de zoon en rechtmatige opvolger van Hendrik V was nog een kind van één jaar. Isabella kon niet beletten dat haar zoon, door de interventie van Jeanne d'Arc, op 17 juli 1429 te Reims als Karel VII tot koning van Frankrijk werd gekroond. Overtuigd dat zij op het goede politieke paard had gewed, woonde zij echter op 16 december 1431 de kroning van haar kleinzoon Hendrik VI bij in de Notre-Dame van Parijs.

De Vrede van Atrecht maakte op 21 september 1435 officieel een einde aan de vete tussen de Bourguignons en de Armagnacs, doordat nu ook de Bourguignons Karel VII als enige en waarachtige koning van Frankrijk erkenden. Meteen was Isabella’s droom van een Frans-Engels koninkrijk, verenigd onder de kroon van haar kleinzoon Hendrik VI, ten einde. Zij overleed enkele dagen later in haar Parijse woning, het hôtel Saint-Pol.

De kroniekschrijver Brantôme vermeldt dat het misprijzen en de pesterijen van haar tegenstanders haar een fatale hartaanval bezorgden. O.m. haar amoureuze relatie met haar zwager Lodewijk van Orléans hadden haar in het verleden de reputatie van losbandigheid bezorgd. Zo werd haar openlijk verweten dat haar zoon Karel VII een buitenechtelijk kind was, hetgeen deze lange tijd deed twijfelen aan zijn eigen autoriteit.

Uit het huwelijk van Karel VI en Isabella van Beieren werden 12 kinderen geboren, waarvan er niet veel de volwassen leeftijd bereikten. De belangrijkste waren:

1. Isabella (1389-1409), zij trouwde 1° met koning Richard II van Engeland en 2° met Karel van Orléans
2. Jan (1398-1417), hertog van Touraine en door zijn huwelijk met Jacoba van Beieren graaf van Holland en Zeeland
3. Catharina (1401-1438), zij trouwde 1° met koning Hendrik V van Engeland en 2° met Owen Tudor
4. Karel VII van Frankrijk (1403-1461)