IJkwezen
Het ijkwezen (tegenwoording Verispect, onderdeel van het Nederlands Meetinstituut), is in Nederland de officiële instantie die er zorg voor draagt dat alle meetinstrumenten en meetmethodes die gebruikt worden bij de overdracht van eigendom aan bepaalde minimale eisen voldoen.
Eén van de traditionele taken van het ijkwezen is het toezicht houden op naleving van de IJkwet. Hieronder valt onder meer te denken aan controle van benzinepompen, taxameters en weegschalen. Vroeger ging het IJkwezen ook op her-ijk-reis om gewichten te kalibreren en te justeren. Door gebruik (slijtage) of roest konden gewichten minder massa krijgen waardoor de gewichten niet meer aan de wettelijke eis voldeden. Als bewijs dat het massastuk aan de wettelijke eis voldoet werd een stempel in de gewichten geslagen, tot 1973 werden hiervoor de letters van het alfabet gebruikt. In 1974 werd door europese harmonisatie overgegaan op stempels met jaartallen. In 1998 zijn de IJkwet en het IJkreglement aangepast. De toename van de kosten voor de betrokken ondernemingen alsmede de sterke afname van het gebruik van de betrokken gewichten hebben geleid tot de beslissing de periodieke herkeuring (herijk) van gewichten af te schaffen.
Vaak kun je de goedkeuringsstickers zien zitten op weegschalen en benzinepompen.
Eisen die gesteld worden aan een ijkwaardige installatie zijn de volgende:
- nauwkeurigheid (als ik een kilo product wil, wil ik ook echt een kilo)
- reproduceerbaarheid (ik wil ook iedere keer een kilo)
- fraudebestendigheid
- controleerbaarheid (ik wil een bon)
De eis van fraudebestendigheid stelt met meetapparatuur waarin computers verwerkt zijn speciale eisen aan het ontwerp. Een gewone PC, waarvan de software eenvoudig aangepast kan worden, zal nooit in het primaire meetcircuit van een ijkwaardige installatie gebruikt mogen worden. In plaats daarvan worden embedded systems gebruikt, en dan nog kunnen zaken als zelf te upgraden firmware niet toegestaan zijn.
Het onderzoeksinstituut van het Nederlands Meetinstituut is het Van Swinden Laboratorium.
[bewerk] Europese en nationale richtlijnen
Binnen de Europese Economische Gemeenschap moeten meetinstrumenten die gebruikt worden voor handelsdoeleinden voldoen aan de richtlijnen gegeven in de Measuring Instrument Directive (MID). Het is de bedoeling dat er per type meter een Europese CEN-norm komt die detailleert hoe men aan deze richtlijn kan voldoen. Voor debietmeting geeft het Nederlands Normalisatie Instituut NNI nationale normen normen uit die veelal identiek zijn aan de betreffende internationale ISO standards.
