Golfoorlog (1990-1991)
De Perzische Golfoorlog van 1990-1991 (aanvankelijk Tweede Golfoorlog geheten omdat men de oorlog tussen Iran (Perzië) en Irak als Eerste Golfoorlog beschouwde; later werd dit de Eerste Perzische Golfoorlog of de Koeweitoorlog genoemd) was een oorlog in 1990 en 1991 waarbij Irak aanvankelijk Koeweit binnentrok en veroverde, en later door een door de Verenigde Staten geleide internationale coalitie en met mandaat van de Verenigde Naties (VN) weer uit het land werd verdreven.
Inhoud |
[bewerk] Begin en voorgeschiedenis van de oorlog
Gedurende en na de Irak-Iranoorlog waren er conflicten opgekomen tussen Irak en Koeweit. Irak had zware schulden aan Koeweit en andere landen vanwege de financiering van de oorlog, en ook betichtte Irak Koeweit ervan dat het de grens tussen de twee staten geschonden had, en militaire installaties en oliebronnen had gebouwd aan de Iraakse zijde van de grens. De Koeweiti's produceerden ook te veel olie waardoor de prijs daalde en Irak inkomsten misliep.
Toen onderhandelingen tussen de beide staten op niets uitliepen, viel Irak op 2 augustus 1990 Koeweit binnen. De Irakese president Saddam Hoessein verklaarde dat Koeweit een provincie van Irak was, een situatie die ook al in de tijd van het Ottomaanse Rijk bestond.
De inval werd vrijwel meteen veroordeeld in de Veiligheidsraad van de VN, economische sancties werden ingesteld, en Irak werd een ultimatum gesteld om zich voor 15 januari 1991 uit Koeweit terug te trekken. Uiteindelijk werden twaalf resoluties ingediend en aangenomen. De Sovjetunie onder Michail Gorbatsjov stemde vóór alle twaalf; China stemde voor de eerste elf en onthield zich van de laatste stemming over resolutie 678. Alleen Cuba en Jemen stemden tegen de aanval.
De Verenigde Staten brachten, op uitnodiging van Saoedi-Arabië, troepen naar het gebied, om een eventuele volgende Irakese inval in Saoedi-Arabië tegen te gaan (hoewel er geen werkelijke aanwijzingen waren dat Irak een dergelijke inval gepland had).
De Verenigde Staten organiseerden een grote internationale coalitie van uiteindelijk 34 landen (waaronder Nederland), hoewel driekwart van de soldaten van de VS afkomstig was. Vredesonderhandelingen mislukten, omdat de VS slechts onvoorwaardelijke en volledige terugtrekking van de Irakese troepen acceptabel achtten, terwijl Irak deze aan voorwaarden wilde verbinden (terugtrekking van Syrië uit Libanon en van Israël uit de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever). Saddam Hoessein trachtte zich op deze wijze als een kampioen van de Arabische wereld te presenteren, en werd ook door o.a. veel Palestijnen en Arabieren als zodanig gezien.
Irak trachtte intussen in Koeweit een marionettenregering op te zetten. Toen dit onvoldoende resultaat opleverde, benoemde Saddam zijn neef Ali Hassan al-Majid ("Ali Chemicali") tot militair gouverneur van Koeweit. Ondertussen hield hij de aanwezige buitenlanders in Irak vast en trachtte via hen ook onderhandelingsruimte te verkrijgen.
[bewerk] Operatie Desert Storm
Op 16 januari, één dag na het aflopen van het ultimatum, begon de coalitie een luchtoffensief tegen Irak onder de naam Operatie Desert Storm. De operatie zou het grootste luchtoffensief uit de geschiedenis worden, en het grootste grondoffensief sinds de Tweede Wereldoorlog. De geallieerden onder leiding van de Amerikaan Norman Schwarzkopf wisten een uiterst modern en machtig leger op de been te brengen van 700.000 man, 3500 tanks, 1700 vliegtuigen en 149 oorlogsschepen. Irak beschikte echter ook over een moderne luchtmacht, en een landmacht die nog groter was: 1 miljoen man. Op papier was dit een enorm leger, hoewel het grootste deel hiervan bestond uit het Volksleger: dienstplichtigen die kwalitatief en moreel van veel slechter kaliber waren dan de Republikeinse Garde en Speciale Eenheden. Toch hadden de geallieerde militaire leiders op een voorafgaand groot luchtoffensief aangedrongen, om de Iraakse troepen in Koeweit en Zuid-Irak te verzwakken.
Al snel werd duidelijk dat de geallieerden het luchtruim beheersten. Zij vernietigden eerst de radarstations, waardoor de Iraakse luchtmacht vrijwel "blind" werd. Mede hierdoor kon de Iraakse luchtmacht, die met moderne Russische jagers was uitgerust, zijn capaciteit niet goed benutten, en viel de weerstand lager uit dan verwacht. De luchtmacht van de coalitie bombardeerde militaire doelen in Irak, waarbij drie gebieden het belangrijkst waren: Bagdad vanwege de bestuurlijke centra daar, West-Irak omdat vanuit daar Scuds op Israël konden worden afgeschoten, en Zuid-Irak om de militaire kracht van de daar gelegerde troepen te ondermijnen. De Iraakse luchtmacht was grotendeels intact, maar durfde nauwelijks nog zijn basissen te verlaten.
Maar de Iraakse leider Saddam Hoessein had een ander wapen in petto: de Scud-raket. Daags na het begin van Desert Storm werden tien van deze lange afstands-raketten op Tel Aviv en Haifa afgeschoten, in een poging van Irak om Israël in de strijd te betrekken. Dit zou wellicht de publieke opinie in de Arabische landen aan de zijde van Irak brengen. De Amerikanen wisten de Israëlische regering ervan te overtuigen dat terugslaan zinloos was en tot een gevaarlijke escalatie kon leiden. Israël overwoog een tegenaanval uit de lucht, maar riep zijn vliegtuigen terug toen ze nog boven Israël waren. Overigens richtten de raketten weinig schade aan, en misten een aantal niet alleen de steden maar haalden zelfs Israël niet.
Op 24 februari begon Operatie Desert Sabre, de grondaanval. De aanval was een tangbeweging, waarvan de linkervleugel via een omtrekkende beweging naar de Eufraat zou oprukken en de rechtervleugel Koeweit zou bevrijden. De murwgebeukte en verzwakte Iraakse troepen hadden zeven weken bombardementen moeten verduren en werden hierdoor ook slecht bevoorraad. Ze boden dan ook weinig weerstand en trokken terug of capituleerden met hele brigades en divisies tegelijk. De Republikeinse Garde was van een ander kaliber maar kreeg al snel de handen vol met dringender zaken: in het land dreigde rebellie.
Op 27 februari trokken geallieerde troepen Koeweit-stad binnen. De helft van het Iraakse leger was uitgeschakeld en 's avonds liet Irak weten dat alle VN-resoluties over terugtrekking uit Koeweit zouden worden aanvaard. President Bush besloot tot een staakt-het-vuren "aangezien Koeweit bevrijd en Irak verslagen is".
[bewerk] Gevolgen
Daarmee kwam een einde aan de Perzische Golfoorlog die bijna zeven weken het wereldnieuws beheerste. Officiële cijfers geven aan dat aan geallieerde zijde 131 militairen sneuvelden en 100 militairen verongelukten. Irak zelf meldde 20.000 doden bij luchtaanvallen en 15.000 doden bij de grondoorlog. Maar anderen schatten de verliezen aan Iraakse zijde veel groter: tussen de 100.000 en 150.000 doden.
Nu nog kan men in Koeweit de beruchte Snelweg des Doods aanschouwen. Het betreft hier twee Koeweitse snelwegen waarlangs Iraakse troepen op 26 en 27 februari zich uit Koeweit aan het terugtrekken waren. De Amerikaanse luchtmacht viel deze konvooien van zich terugtrekkende soldaten aan, vernietigde eerst de eerste en laatste voertuigen en bombardeerde hierna herhaaldelijk de klemzittende overige militaire voertuigen. Zoals een Amerikaans piloot dit verwoordde; "het leek op schieten op vissen in een vissenkom". Duizenden Irakese militairen werden levend verkoold (ongeveer 2000 verkoolde voertuigen werden achteraf geteld). Dit gebeurde ondanks het feit dat de VS hadden beloofd dat zich terugtrekkende Iraakse soldaten niet aangevallen zouden worden.
Irak bleef verzwakt achter. In veel Iraakse steden ontstonden taferelen die aan Dolle Dinsdag deden denken: men verwachtte dat de dagen van Saddam Hoessein geteld waren. In het Koerdische noorden en sji'itische zuiden brak inderdaad opstand uit, en men verwachtte dat de Amerikanen wel een handje zouden helpen. De geallieerden stonden daarnaast aan de Eufraat en hadden zó naar Bagdad kunnen wandelen. Dit gebeurde niet en de opstand werd neergeslagen. De coalitie was te bang voor chaos en anarchie na de afzetting van Saddam Hoessein. Dit kwam G.H.W. Bush op verwijten te staan. De Verenigde Staten hadden de rebellie aangemoedigd en lieten de rebellen nu in de steek. Bovendien liet men, volgens sommigen, de kans voorbijgaan om een nieuwe Iraakse staat op te bouwen met de goodwill van de meeste bevolkingsgroepen. Irak zou zich in de jaren 1991-2003 zoveel mogelijk aan de controle van de VN-wapeninspecteurs onttrekken. Irak misbruikte het olie voor voedsel-programma. Uiteindelijk zouden de VS het land in 2003 alsnog bezetten.
[bewerk] Zie ook
- Irak-Iran-oorlog, voor wat ook wel de Eerste Perzische Golfoorlog wordt genoemd.
- Irakoorlog, voor wat ook wel de Derde Golfoorlog wordt genoemd.
[bewerk] Externe links
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden in de categorie Gulf War 1991 van Wikimedia Commons. |
