Georges Cuvier
Georges Leopold Chrétien Frédéric Dagobert Cuvier (23 augustus 1769 – 13 mei 1832), was een Frans geoloog, anatoom, zoöloog, paleontoloog en taxonoom. Zijn eigenlijke naam was Johann Leopold Nicolaus Friedrich Kuefer, maar zijn moeder noemde hem al van jongsaf "Georg" en toen hij wegens zijn verdiensten in 1819 in de adelstand werd verheven, verfranste hij zijn naam tot baron de Cuvier en paste meteen zijn voornamen aan. Hij werd geboren in Mömpelgard in Württemberg - tegenwoordig Montbéliard in Frankrijk - in een protestantse familie. Hij zou zijn hele leven lutheraan blijven. Tot voor kort werd hij door Duitse bronnen typisch als een Duits wetenschapper omschreven, waarbij zijn struise rossige uiterlijk niet onvermeld bleef (dat door Franse historici steevast aan een ziekte werd geweten). Na een vierjarige studie in Stuttgart werd hij in 1795 benoemd tot assistentprofessor in de anatomie bij het befaamde Muséum National d'Histoire Naturelle te Parijs. In 1796 werd hij lid van het Institut National, in 1799 professor in de natuurlijke historie aan het Collège de France, in 1802 professor bij de Jardin des Plantes en in 1818 lid van de Académie française. Hij stierf plots aan de cholera tijdens de beruchte grote epidemie, niet lang nadat hij benoemd was in de Chambre des Paires, toen de Franse Eerste Kamer. Tijdens zijn leven had hij een uitstekende verstandhouding met zowel Napoleon, Lodewijk XVIII als Louis-Philippe: in 1814 werd hij benoemd tot staatsraad en in 1818 weigerde hij het ministerschap van binnenlandse zaken; vlak voor zijn dood stond hij op het punt dit alsnog te aanvaarden.
[bewerk] Catastrofisme
Cuvier is vooral beroemd geworden wegens zijn catastrofisme dat in tegenstelling stond tot het Britse uniformitarianisme dat in zijn tijd steeds meer opgeld deed met de stelling dat de aardse geologische processen in het verleden verklaard kon worden door dezelfde krachten als welke wij normaal waarnemen. Volgens Cuvier getuigden de aardlagen juist van een katastrofale vorming: er is een opeenvolging van verschillende prehistorische "werelden", ieder met zijn eigen flora en fauna - een scheppende goddelijke macht vult de aarde steeds weer opnieuw nadat die geheel of per continent door een katastrofe ontvolkt is. Deze theorie verklaarde de plotse opeenvolging van aardlagen en de discontinuïteit van de biota (levensgemeenschappen) en stond de gedachte aan een biologische ontwikkeling toe zonder de idee van de onveranderlijkheid van de soorten te verlaten. Van een echte evolutie zou dus geen sprake zijn. Cuvier was daarmee de tegenstander van de evolutionist Lamarck.
[bewerk] Paleontologie
Binnen de paleontologische taxonomie is Cuvier vooral bekend geworden als de grondlegger van de vergelijkende methode in de anatomie, waarbij hij de reputatie verwierf dat hij door slechts een enkel bot van een dier te kennen daarvan de systematische plaatsing kon bepalen. Diezelfde reputatie zorgde er voor dat Cuvier te hulp werd geroepen bij paleontologische twistpunten om er zijn gezaghebbende en beslissende woord over te spreken. Dat gebeurde in het geval van Mosasaurus, Pterodactylus en Iguanodon. De eerste twee werden door hem correct als reptielen gedetermineerd, de laatste aanzienlijk minder correct als een neushoorn - maar hij moest zijn oordeel toen ook op slechts één enkele tand baseren. Een bekende legende verhaalt hoe één van zijn studenten zich achter een bokkenschedel verborg en hem 's-nachts wakker maakte met de woorden: "Ik ben de duivel en ik ga je verslinden!", waarop Cuvier antwoordde: "Dat waag ik te betwijfelen, want aan je hoorns zie ik al dat je tot de planteneters behoort".
[bewerk] Werk
Zijn belangrijkste werk is Règne Animal distribué d'après son Organisation pour servir de base à l'Histoire Naturelle des Animaux et d'Introduction à l'Anatomie Comparée: een systematische behandeling van heel het toen bekende dierenrijk, uit 1817.
