Fytotherapie
Fytotherapie, behandeling met planten, is zoals de naam zegt het behandelen (van ziekten) met (extracten van) plantaardige geneesmiddelen; in de volksmond kruidengeneeskunde genoemd. Het is daarmee niet noodzakelijk een complementaire of alternatieve geneeswijze, maar kan ook als voorloper van de moderne farmacologie gezien worden.
Sinds mensenheugenis is het bekend dat bepaalde planten een geneeskrachtige werking kunnen hebben, en al even lang wordt daar gebruik van gemaakt. Deze oermedicijnen hadden (en hebben) enkele belangrijke nadelen:
- de kwaliteit van de gebruikte grondstoffen kan variëren, waardoor het moeilijk wordt de juiste dosis vast te stellen;
- als het plantaardig materiaal niet het hele jaar door beschikbaar is, moet het op een of andere manier worden geconserveerd (bijvoorbeeld door drogen), waardoor de geneeskrachtige werking veranderd of verminderd kan worden;
- er kan overgevoeligheid bestaan voor een van de vele bestanddelen van het medicijn.
Met de opkomst van de scheikunde werd het mogelijk de werkzame stof uit het plantenextract te isoleren, waarmee de bovenstaande bezwaren gedeeltelijk werden overwonnen. Het bleek ook mogelijk sommige stoffen via een andere weg te verkrijgen, bijvoorbeeld door synthese op basis van bestanddelen van aardolie. Ook transgene bacteriën kunnen hiervoor worden ingezet. In de meeste landen ter wereld spelen plantaardige geneesmiddelen nog steeds een belangrijke rol. In de westerse wereld is sprake van een hernieuwde belangstelling voor de fytotherapie. Nu standaardisering en normering van deze complexe bereidingen mogelijk is, zijn veel van de nadelen ondervangen, terwijl de complexe samenstelling in een aantal gevallen synergie laat zien: de vele inhoudsstoffen van een plant hebben invloed op elkaar en op degene die ze gebruikt. Bij het isoleren of chemisch namaken van één bestanddeel wordt het dit bestanddeel uit zijn verband gehaald, waardoor het vaak een specifieke en heftige (bij)werking krijgt.
Dè fytotherapie bestaat niet; het gebruik van fytotherapeutica vindt zowel plaats in de reguliere geneeskunde als in vrijwel alle complementaire geneeswijzen. Er zijn hulpverleners in de complementaire geneeswijzen die uit principe voorstander zijn van het gebruik van het 'gehele' kruid op grond van de gedachte dat het geheel meer is dan de som der delen. Met andere woorden dat er een verband bestaat tussen niet alleen de samenstelling en verhouding van de inhoudstoffen van het deel van de plant dat gebruikt wordt maar dat zelfs de verschijningsvorm in de natuur invloed heeft op het gebruik bij de patiënt/client.
[bewerk] Toedieningsvormen van Fytotherapeutica
Kruidenmiddelen kunnen op veel verschillende manieren gebruikt worden. Inwendig kan dat bijvoorbeeld met een aftreksel in water, oftewel een thee of tisane, die gemaakt wordt als infuus of decoct (zie ook kruidenbewerkingen). Verder wordt inwendig een tinctuur genomen of een extract. Het complexe plantaardige product of extract kan ook worden verwerkt in een capsule, of tablet. Uitwendig kan een compres of kruidenomslag gebruikt worden, maar ook een maceraat, al dan niet in de vorm van zalf, gel of crème.
Specifieke plantaardige bereidingen worden gebruikt in de Gemmotherapie, Aromatherapie en de Spagyriek. In de homeopathie worden ook kruiden gebruikt, maar dan sterk verdund.
[bewerk] Enkele voorbeelden van geneeskrachtige planten
Ginseng -- Brandnetel -- Kamille -- Valeriaan -- Sint-janskruid -- Eucalyptus -- Ginkgo biloba -- Papaver -- Wilg -- Moerasspirea
