Dosislimiet

Dosislimieten, zijn limieten voor de mens, wat betreft het aankunnen van radioactieve straling in Sievert.

Inhoud

1 Dosislimieten
2 Stralingsnormen
3 De kans op ziekte door straling
4 Het ALARA-principe
5 Zie ook

[bewerk] Dosislimieten

Als iemand in korte tijd een hoge dosis over het hele lichaam ontvangt, zijn dit grofweg de gevolgen:

1 Sv (sievert) - tijdelijke afname van de witte bloedlichaampjes en tijdelijke steriliteit bij de man
3 Sv - ernstige stralingsziekten en blijvende steriliteit bij de vrouw
10 Sv - sterfte binnen een maand
50 Sv - sterfte binnen een paar uur

In principe is iedere dosis bij algehele bestraling schadelijk - er is geen drempel voor het krijgen van kanker. Vooral bij kleine doses kan het echter jaren duren voor de schadelijke gevolgen blijken. Ook in 2006 nog sterven mensen in Japan ten gevolge van de kernbommen op Hiroshima en Nagasaki in 1945. Het totale aantal doden is dan ook boven de 200 000 gekomen.

Als een of ander orgaan een stralingsdosis ontvangt, zal er pas schade aan dat orgaan ontstaan als veel cellen tegelijk beschadigd worden. Hier geldt in veel gevallen dus wèl een drempel. De ooglens bijvoorbeeld gaat pas vertoebelen als hij meer dan 2 Sv ineens ontvangt of meer dan 5,5 Sv in een laag bestralingstempo.

[bewerk] Stralingsnormen

Er zijn normen opgesteld voor de straling die mensen extra mogen ontvangen boven de achtergrondstraling.

Voor gezonde volwassen mensen is dat 1 mSv per jaar over het hele lichaam gedurende vijf achtereenvolgende jaren
Voor kinderen is de norm veel lager
Voor zwangere vrouwen gelden aparte normen. In de eerste week geldt een alles-of-niets effect: het embryo sterft of overleeft de bestraling zonder schade. In de tweede tot de vijftiende week worden de organen gevormd en dan is de kans op misvormingen zeer groot.

De drempel voor schade wordt dan geschat op 50 mSv

Voor werkers op een radiologisch laboratorium geldt een hogere norm van 100 mSv per 5 jaar

Bij het opstellen van zulke normen gaat men als volgt te werk: de kans dat iemand aan een 'gewone' kanker overlijdt, is vrij groot en bij het aanhouden van de norm mag die kans met slechts een paar % toenemen. Verder houdt men rekening met de variaties in de dosis door de natuurlijke straling, die in de orde van 1 mSv/j. Zo zijn er in Brazilië en India gebieden waar de bevolking van nature blootgesteld is aan 3 à 5 mSv/j. Het is niet gelukt de schadelijkheid daarvan aan te tonen.

Mensen die beroepshalve met radioactiviteit in aanraking komen, dragen filmpjes op hun kleding waarmee achteraf de hoeveelheid en de soort van de ontvangen straling bepaald kan worden

[bewerk] De kans op ziekte door straling

Om een indruk te krijgen van enkele ordes van grootte, volgen hier eerst wat getallen. In Nederland ontvangen we uit verschillende bronnen gemiddeld zo'n 2,5 mSv per jaar:

uit de kosmos 0,3 mSv
uitwendig uit de aarde 0,4 mSv
inwendig via voedsel 0,4 mSv
door inademen van radon 0,9 mSv
tengevolge van Tsjernobyl 0,02 mSv
door tv kijken 0,02 mSv

Bij het maken van een röntgenfoto van een gebroken been ontvang je 1 mSv, bij een longfoto 0,1 mSv. Verder ontvang je tijdens twee weken skiën 0,02 mSv en tijdens een vliegreis 0,005 mSv per uur.

[bewerk] Het ALARA-principe

Je moet bij stralingsrisico's voor- en nadelen tegen elkaar afwegen. Bij zonnebaden kies je tussen 'mooi bruin worden' en de kleine kans op huidkanker, bij een röntgenfoto tussen kiespijn en een kans van 1 op 2 miljoen om over 20 jaar kanker te krijgen. Altijd speelt het zogenaamde ALARA-principe een rol: All exposures should be kept as Low As Reasonably Achievable, economic and social factor being taken into account De kans om bij een lage dosis en een laag dosistempo kanker te krijgen is in de loop der jaren steeds hoger geschat. Op het ogenblik gaat men uit van 5x10 -5 per mSv. Dat wil zeggen: als 100 000 mensen 1 mSv ontvangen, zullen er binnen 20 jaar 5 kanker krijgen.