Dissonantie (muziek)
Muzikale samenklanken kunnen behalve consonant of welluidend ook dissonant zijn: de samenklank wringt, is niet welluidend. Vaak wordt dissonant door minder geoefende luisteraars verward met vals.
De opvattingen over consonantie en dissonantie verschuiven enigszins gedurende de westerse muziekgeschiedenis. Maar in heel grote lijnen valt een emancipatie van de dissonant waar te nemen.
Muzikale intervallen die van oudsher als consonant worden beschouwd zijn het octaaf, de kwint en ook de kwart. Heel vroeger (Middeleeuwen) werden alle andere intervallen als dissonant beschouwd, hoewel in doedelzakmuziek bijvoorbeeld de grote secunde eerder een consonant was dan de terts. Op het Europese continent golden tertsen en sexten als sterk dissonant, maar in Engeland was dat niet zo. Daar zong men graag in parallelle tertsen of sexten. Aan het einde van de Honderdjarige Oorlog (rond 1450) (renaissance) beginnen tertsen en sexten ook op het continent als samenklank gewaardeerd te worden. Men begint te spreken over:
- volkomen consonanten, octaven, kwinten en kwarten;
- onvolkomen consonanten, grote en kleine tertsen en de omkeringen daarvan kleine en grote en sexten;
- dissonanten, secundes, septiemen, overmatige kwart, (en alle overmatige en verminderde intervallen).
Later in de muziekgeschiedenis echter wordt de kwart vanwege harmonische redenen dissonant, (doorgangsdissonant tussen terts en kwint). Nog weer later worden ook septiemen niet meer als dissonant ervaren.
Muzikale dissonantie is gedeeltelijk te verklaren vanuit sensorische dissonantie. Zeker de consonantie van de kwart kan goed worden verklaard door modellen uit de psychoakoestiek.
