Dilmun

Dilmun is de naam van een land aan de Perzische Golf, waarmee het oude Sumer uitgebreide handelsrelaties mee onderhield.

Het is vrij algemeen aanvaard dat Dilmun het eiland Bahrein is. Dilmun was vooral belangrijk als tussenstation in de handel op Meluhha, het land van de Indusvallei (het huidige Pakistan). Er bestond een uitgebreid maritiem handelsnetwerk tussen de Harappan en de Mesopotamische beschaving met veel handelsverkeer door handelstussenpersonen van Dilmun. Vanaf de tweede helft van het 3e millennium v. Chr. wordt uit Sumerische kleitabletten de bevestiging gevonden van uitwisselingen tussen de Indusvallei en de Arabische Golf. Deze refereren naar een oriëntale handel met het verre land van “Meluhha” – aanverwant aan het Sanskriet woord “mleccha”, niet-Ariër – dat op de Indussers lijkt te wijzen.

Vanaf ongeveer 3000 v. Chr. tot 1600 v. Chr. kon Dilmun uitgroeien tot een belangrijke handelspost. Nadien zakte de handel ineen omdat de Induscultuur plotseling ten onder ging om nog steeds niet erg duidelijke redenen.

Het belang van de handel wordt goed duidelijk door de vondsten van kleizegels in Sumer die uit zowel het Indus gebied en het gebied van de Perzische Golf stammen. De laatste waren stempels in plaats van rolzegels. Ze worden ook in Gujarat aangetroffen.

Wat de handelswaar van deze overzeese handel -zeker voor die tijd een hele reis- precies geweest is is wat minder duidelijk. We weten dat voor de tempelbouw hout een belangrijke grondstof was maar het Tweestromenland gebrek aan had. Verder is er sprake van edelstenen, ivoor, lapis lazuli (uit het huidige Afghanistan) en parels uit de Golf. Uitvoerproduct uit Sumer was waarschijnlijk voornamelijk graan, olie, wol en weefsels. Verder had het land bijvoorbeeld bitumen. De handel is ook in handelsdocumenten in spijkerschrift terug te vinden.

Dilmun wordt ook in literaire bronnen genoemd, zo was het 'de plaats waar de zon oprijst' en 'het land van de levenden' was de plaats waar het Sumerische scheppingsverhaal zich afspeelde. Ook de plaats waar de held van het zondvloedverhaal mocht gaan leven van de goden wordt Dilmun genoemd, maar het is niet helemaal duidelijk of er niet meer dan een plaats met die naam was.

Rond 3500 v.Chr. trok een volk zuidelijk Mesopotamië binnen. Hun herkomst staat niet vast; sommigen vermoeden Anatolië, maar India is ook goed mogelijk. Zij spraken Sumerisch, een agglutinerende taal verwant aan het Dravidisch, en die noch Indo-Europees, noch Afro-Aziatisch (Semietisch) is. Het verhaal van het verloren paradijs zou naar hun oervaderland verwijzen. Archeologen denken dat het eiland Dilmun (4de millenium v. Chr.) bedoeld is.

Ook politiek was er contact. Dilmun wordt bijvoorbeeld genoemd als een vazalstaat van Assyrië in de 8e eeuw v. Chr. en het werd later geannexeerd door het Nieuw-Babylonische Rijk. Het schijnt dat daarna het bleang van het land scherp terug liep, mogelijk omdat de handel in koper een einde nam en het gedwongen was terug te vallen op de minder belangrijke handel in reukwerk en specerijen.