Demagogie

Demagogie (> demagogisch; van het Grieks δημος= "volk" en αγ(ωγ)ειν = "(op)leiden") is een manier om de luisteraar van een onwaarheid te overtuigen door een beroep te doen op het "gezond verstand" en de "logica" van een persoon. Demagogie is dus niet het verkondigen van leugens. Iemand die demagogie bedrijft zal niet direct onwaarheden naar voren brengen. Hij zal wel ernaar streven, om de luisteraar die er niet op verdacht is zelf naar een bepaalde conclusie te leiden. Zo kan de demagoog verkeerde ideeën in zijn publiek planten.

Een politicus of andere volksleider die, doorgaans met minder goede bedoelingen, door middel van retorische middelen, leugenachtige voorstellingen en valse leuzen en slogans de volksmassa opruit en in beweging brengt wordt ook wel een demagoog genoemd. Ter illustratie: Adolf Hitler wordt als een demagoog gezien.

De beschuldiging van demagogie wordt echter ook geuit als men met redelijke argumenten de redeneringen van een van demagogie beschuldigde persoon niet meer kan weerleggen.

[bewerk] Voorbeelden van demagogie

Getalsdemagogie - het vergelijken van niet vergelijkbare grootheden. Bij voorbeeld: "de huidige regering heeft de uitgaven in de sociale sector met 5 miljoen verhoogd, terwijl de vorige regering slechts een verhoging van 0,4 procent realiseerde". Het laatste feit klinkt als een lager getal, maar niemand kan zonder de absolute waarden de waarheid van het gesuggereerde "feit" bewijzen.

Valse autoriteit - zich baseren op de autoriteit van iemand die in het bediscussieerde onderwerp geen expert is. Bijvoorbeeld: "de professor heeft mijn boek gelezen en waardeerde het zeer". Het feit dat het een hoogleraar in de chemie was, terwijl het boek over antropologie handelde wordt weggelaten.

"Voor of tegen" - aannemen dat er slechts twee mogelijke meningen zijn over een bepaald onderwerp. Bijvoorbeeld: "Jansen staat niet aan onze kant, dus hij is onze tegenstander". De mogelijkheid van een neutrale positie, of een genuanceerde positie wordt in deze bewering genegeerd.

Niet gerelateerde feiten - feiten te berde brengen die klinken alsof ze de mening van de spreker ondersteunen. Bijvoorbeeld: "onze drankjes bevatten geen natriumdeoxcycholaat". Dit is waarschijnlijk juist, maar omdat de genoemde chemische stof een soort zeep is, is het niet relevant, de stof zou in geen enkel drankje voor moeten komen.

Emotionele aanval - een poging om de discussie op een emotioneel vlak te trekken. Bijvoorbeeld: "Iedereen is tegen mij".