Christian Cannabich

Johann Christian Innocenz Bonaventura Cannabich (ook: Canabich) (Mannheim, gedoopt 28 december 1731 – Frankfort aan de Main, 20 januari 1798) was een Duits componist, dirigent en violist. Hij behoort tot de belangrijkste leden van de Mannheimer Schule en kan met zijn leraar en voorganger als chefdirigent van de Mannheimer Hofkapelle Johann Stamitz als wegbereider van de Wiener Klassik (Weense classicisme) beschouwd worden.

[bewerk] Leven

Hij was de zoon van de componist en fluitist Martin Friedrich Cannabich (ca. 1700-1773). Als opvallend getalenteerd compositie- en vioolleerling van Johann Stamitz werd Cannabich al op 13-jarige leeftijd in de Mannheimer Hofkapelle opgenomen. Al spoedig werd hij een bekend virtuoos. De keurvorst van de Palts, Karel Theodoor van Beieren, maakte het mogelijk dat hij van 1750 tot 1753 in Italië kon studeren, waar hij met Niccolò Jommelli en Giovanni Battista Sammartini werkte. In 1758 werd hij concertmeester en na het overleden van Stamitz werd hij dirigent van het toen bekendste orkest in Duitsland. De zonen van Johann Stamitz, Carl Stamitz en Anton Stamitz werden zijn leerlingen. Zijn verdienste in de muziekgeschiedenis is de "ontdekking" en de belangstellende rol van zelfstandige groepen en combinaties van blazers in de orkestrering van zijn vele, in andere gevallen van een bespeurbaar schematisme in het «Mannheimer goût» geslagen symfonieën, balletmuzieken en opera's. In vriendschap met Cannabich verstond het Wolfgang Amadeus Mozart, deze verbeteringen meesterlijk te ontginnen.

In 1759 huwde hij Marie Elisabeth de la Motte, die gewerkt had bij de hertogin van Zweibrücken. Met hulp van de contacten van de hertog van Zweibrücken werden de werken van Cannabich 1764 in Parijs op het podium gebracht, gedurende deze tijd woonde hij in het paleis van de Hartog. Bij zijn tweede reis naar Parijs in 1766 kreeg hij de mogelijkheid, zes symfonieën en zes trio's te publiceren. De meeste werken werden in Parijs gepubliceerd. Tijdens een verder bezoek aan de Franse hoofdstad speelde hij als solist bij het «Concert Spirituel».

Nadat de keurvorst van de Palts tot hertog Karel Theodoor van Beieren benoemd werd en zijn plechtigheden vanuit München nakwam, werd Cannabich eveneens ook de leiding van de instrumentale muziek in München overgedragen. In zijn huis in München leefde ook een bepaalde tijd Mozart, die Cannabichs dochter Rosa pianoles gaf en haar zijn Sonate KV 309 opdroeg. Mozart schreef over Cannabich: Ehrlicher, braver Mann en bester Direktor. Na 1790 werd zijn salaris tot rond 30% verminderd, daarom deed hij merdere concertreizen voor de verbetering van zijn inkomsten.

Als componist schreef Cannabich rond 20 balletten, rond 70 symfonieën, 2 symfonie concertantes, 4 viool concerti, 7 concerti met orgel en andere instrumenten.

Cannabich was lid van de Illuminatenorden, een geheime bond, waar hij de naam Pheredor droeg.

[bewerk] Composities (selectie)

[bewerk] Werken voor orkest

1778-1779 1. Sinfonia in Es-groot
Concert D-groot, voor fluit en orkest
Concert C-groot, voor fluit, hobo, fagot en orkest
Overture to Il fanatico per gli antichi romani, voor 2 Oboe, 2 Trumpet, 2 Violin, Viola, Cello & Bass
Sinfonia concertante in C-groot
Sinfonia concertante in F-groot
Sinfonia Bes-groot
Sinfonie Nr. 47 in G-groot, voor 2 fluiten, 2 hoorns, 2 violen, altviool, cello en contrabas, op. 10, No. 2
1. Allegro con spirito
2. Andante
3. Presto
Sinfonie Nr. 48 in Bes-groot, voor 2 hobo's, 2 hoorns, 2 violen, altviool, cello en contrabas, op. 10, No. 3
1. Allegro non troppo
2. Andante
3. Tempo di Menuetto
Sinfonie Nr. 49 in F-groot, voor 2 hobo's, 2 hoorns, 2 violen, altviool, cello en contrabas, op. 10, No. 4
1. Allegro spiritoso
2. Andante
3. Presto ma non troppo
Sinfonie Nr. 50 in d-klein, voor 2 fluiten, 2 hoorns, 2 violen, altviool, cello en contrabas, op. 10, No. 5
1. Allegro non tanto
2. Andante con brio
3. Presto
Sinfonie Nr. 51 in D-groot, voor 2 hobo's, 2 hoorns, 2 violen, altviool, cello en contrabas, op. 10, No. 1
1. Allegro
2. Andante
3. Presto non tanto
Sinfonie Nr. 52 in E-groot, voor 2 fluiten, 2 hoorns, 2 violen, altviool, cello en contrabas, op. 10, No. 6
1. Allegro
2. Andante
3. Allegro non tanto
Sinfonie Nr. 59 in D-groot
1. Allegro
2. Andante
3. Presto
Sinfonie Nr. 63 in D-groot
1. Grave: Allegro
2. Andante moderato
3. Presto
Sinfonie Nr. 64 in F-groot
1. Allegro
2. Andante
3. Allegro molto
Sinfonie Nr. 67 in G-groot
1. Allegro
2. Andante con moto
3. Presto
Sinfonie Nr. 68 in Bes-groot
1. Allegro
2. Andante moderato assai
3. Allegro vivace
Sinfonie Nr. 72 in Bes-groot

[bewerk] Toneelwerken

1778 Azakia, opera, 3 actes - libretto: Christian Friedrich Schwan
1788 Le croisée, opera
1780 Elektra, operette
1794 Cortey et Thelayre, ballet
Angelika, operette
La descente d'Hercule aux enfers, ballet
La foire de village hessoise, ballet
Les Fêtes du serailles, ballet
Les Mariages Samnites, ballet
Les rendez-vous, ballet de chasse
Médée et Jason, ballet
Orphée, ballet
Renaud et Armide, ballet
Roland furieux, ou Angélique et Médoe, ballet
Ulisse, ballet

[bewerk] Kamermuziek

Fluit kwintetten, op. 7, 1 - 6
Kwintet F-groot, voor twee fluiten (of: fluit en hobo), viool, altviool en cello
Kwartet Bes-groot, voor hobo, viool, altviool en cello
Strijkkwartet in e-klein, op. 5 no. 2
Twalf duetten, voor viool en altviool

[bewerk] Publicaties

Rudolf Kloiber: Die dramatischen Ballette von Christian Cannabich. München. Kutzner, 1928. 94 p.
Hugo Riemann: Sinfonien der Pfalzbayerischen Schule [Mannheimer Symphoniker]. Zweiter Teil, zweite Hälfte. - Christian Cannabich (1731-1798). Karl Stamitz (1746-1801). Franz Beck (1730-1809). Ernst Eichner (1740-1777). Band 15, Jahrgang VIII, Band 2: XV Seiten Text, 179 Seiten Noten.