Bronstijd

Een typische Zuid-Nederlandse ijzertijd-pot maken in een typische Zuid-Nederlandse bronstijd tunica

De bronstijd (ca. 3000 tot 800 voor Christus) is de periode die volgde op het Neolithicum. In Midden-Europa is er tussen de nieuwe steentijd en de bronstijd nog een kopertijd (die vaak tot het neolithicum gerekend wordt) te onderscheiden; in West-Europa en ook in Nederland zijn wel enige koperen voorwerpen gevonden (Veluwe), maar dit waren uitzonderingen.

Brons verving gedurende de bronstijd geleidelijk vuursteen als belangrijkste materiaal voor gereedschap en wapens en werd ook gebruikt voor sieraden. De eerste voorwerpen van brons waren voornamelijk bijlen, en ook enkele dolken, hellebaarden en sieraden zoals armbanden. Brons werd langzaam algemener, en steeds meer soorten metalen voorwerpen kwamen in gebruik.

Enkele voorbeelden van bronzen voorwerpen:

• Wapens: hellebaarden, dolken, zwaarden, speerpunten, pijlpunten
• Gebruiksvoorwerpen: bijlen, sikkels, beitels, messen, gereedschap voor metaalbewerking
• Sieraden: mantelspelden, armbanden, torques (hals versiering), spiralen, kralen

In verschillende streken vond brons niet tegelijk ingang en de exacte datering van de bronstijd kan dus per land of zelfs per streek variëren. Zo was er, getuige de vondsten, duidelijk meer sprake van bronsgieten in Drenthe dan in de rest van Nederland. Mogelijk kwam dit doordat er een pan-Europese handelsweg liep over de Drentse heuvelrug naar de barnsteenrijke Oostzeekust. De kennis voor het bewerken van metalen, inclusief brons ontstond in het Midden-Oosten. Daar werd brons sinds ca. 3000 v. Chr. gebruikt. Deze kennis heeft zich langzaam aan verspreid door Europa tot het ook ons land bereikte.

Sommige van de oudste bekende verhalen, zoals de Ilias, de Odyssee, delen van de Bijbel en het Gilgamesj-epos spelen zich in de bronstijd af.

De bronstijd wordt in een schriftloze cultuur opgevolgd door de ijzertijd.

[bewerk] Nederland en België

De bronstijd in Nederland en België kan worden onderverdeeld in:

• Vroege bronstijd (2000 - 1800 v. Chr.)
• Midden bronstijd (1800 - 1100 v. Chr. - midden A: 1800 - 1500 v. Chr., midden B: 1500 - 1100 v. Chr.))
• Late bronstijd (1100 - 800 v. Chr.)

(Deze datering volgt de Rijksdienst voor archeologie, cultuurlandschap en monumenten (R.A.C.M.), voorheen Rijksinstituut Oudheidkundig Bodemonderzoek in Amersfoort (R.O.B.)).

Brons was schaars in de Lage Landen. De grondstoffen voor brons, koper- en tin-erts, komen namelijk niet voor in Nederland. Al het brons moest dus worden geïmporteerd. Veel geschikte ruilmiddelen waren niet aanwezig. Mogelijk werden barnsteen en zout als ruilmiddel gebruikt. Deze werden dan geruild tegen kant-en-klare producten of tegen bronsschroot. Van opgebruikte voorwerpen werden lokaal weer nieuwe voorwerpen gegoten. Doordat het brons zo schaars was, heeft het vuursteen nooit helemaal verdrongen. Ook toen er al ijzer was bleef vuursteen nog lange tijd in gebruik. Maar vreemd genoeg zijn daar in Zuid-Nederland tot nu toe nog geen aanwijzingen voor gevonden.

[bewerk] Externe links

• Bronstijd in Europa
• De bronstijd en ijzertijd in Nederland
• Levende geschiedenis in de Nederlandse bronstijd
• http://www.archis.nl/ archis

Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden in de categorie Bronze Age van Wikimedia Commons.