British Rail
British Rail (BR), opvolger van British Railways, (Britse Spoorwegen) werd in 1948 opgericht nadat de overheid de vier private spoorwegondernemingen ('Big Four') nationaliseerde. De maatschappij werd in 1996 ontbonden en vervangen door private ondernemingen.
Inhoud |
[bewerk] Het Interbellum en WO II
In 1923 werden heel wat kleine spoorwegbedrijven gehergroepeerd (Railways Act 1921). Hierbij ontstonden 4 grote bedrijven:
- LNER: London and North Eastern Railway
- LMS: London, Midland and Scottish Railway
- GWR: Great Western Railway
- Southern Railway
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden de bedrijven onder staatsgezag geplaatst. Dit hield in dat ze privaat eigendom bleven, maar dat de overheid toch enige invloed op de maatschappijen kon uitoefenen.
Op 1 januari 1948 werden de vier grote bedrijven door de staat overgenomen. Deze overname maakte deel uit van de nationaliseringspolitiek van de socialistische Labourregering van Clement Attlee.
[bewerk] Modernisering
In 1955 werd het eerste moderniseringsplan uitgevoerd. Dit was wel nodig. Zo reden er nauwelijks elektrische treinen, het volledige verkeer was gebaseerd op stoom. Op het vasteland was men al veel verder gevorderd, dus werd het tijd om ook het spoorwegnet in Groot-Brittannië aan te pakken. De modernisering kostte de staat 1,25 miljoen pond en werd over drie belangrijke domeinen gespreid: - elektrificatie - sein- en spoorvernieuwing - nieuw rollend materieel
Het moderniseringsplan faalde echter! De trein kreeg steeds meer concurrentie van het autoverkeer, zowel voor passagiers- als voor vrachtvervoer.
[bewerk] Dr. Richard Beeching
In 1961 kwam Dr. Richard Beeching aan het hoofd te staan van de maatschappij. Dr. Beeching werd in 1913 geboren als tweede zoon uit een zeer gewoon arbeidersgezin van vier kinderen uit Kent. Al snel bleek dat Richard een zeer uitmuntende leerling was. Zijn ouders deden het onmogelijke om hem een opleiding te kunnen geven. Hij haalde de allerhoogste onderscheiding op de Imperial School in Londen, waarna hij het doctoraatsdiploma in fysica haalde.
In 1961, na een blitscarrière bij ICI, een Engelse chemiereus, kwam hij als gedelegeerd bestuurder bij British Railways. In '63 stelde hij z'n controversieel reorganisatieplan voor: Er kwam een doorgedreven rationaliserings- en kostenbesparende politiek. Hij berekende dat de helft van de stations 95% van de inkomsten genereerde, slechts de helft van de spoorlijnen was rendabel, 80% van het verkeer werd gedragen door 20% van het netwerk! Het plan leidde tot de afschaffing van 26.000 kilometer sporen en 2000 stations, de modernisering van 5000 kilometer lijnen en de afschaffing van de stoomtreinen. Beeching introduceerde ook de term IC (InterCity) en de containertreinen. 70 000 mensen verloren hun job. De maatregelen van Beeching hebben de Britse komedieserie Oh, Doctor Beeching! sterk geïnspireerd. In '67 beëindigde Beeching zijn werk bij de Britse Spoorwegen.
De laatste stoomtrein reed in augustus 1968. Enkele jaren later veranderde British Railway in British Rail.
In 1980 werd het bedrijf opgesplitst in: Network, Intercity, Regional, Freightliner, Southeast.
[bewerk] De jaren '80
Tijdens de moeilijke jaren tachtig, een periode van zware economische problemen, was de conservatieve regering van Margaret Thatcher aan de macht in het Verenigd Koninkrijk. Zij ging er vanuit dat overheidsbedrijven geldverslindende bodemloze vaten zijn. Daarom werden veel bedrijven die instonden voor het water, de telefoonbedrijf (British Telecom),... geprivatiseerd. In 1996 werd British Rail door de conservatieve John Major (opvolger van mevr. Thatcher) geprivatiseerd.
[bewerk] Privatisering
De regering was echter zeer onpopulair. De verkiezingen van 1997 zouden hoe dan ook door Tony Blairs Labour (socialistisch) gewonnen worden, waardoor de privatisering in verhoogd tempo werd doorgevoerd. Zelfs de voorstanders van de privatisering erkennen dat dit resulteerde in een onvoldoende voorbereide privatisering, met alle gevolgen vandien: het spoorwegnet werd onvoldoende onderhouden met zware, dodelijke ongevallen tot gevolg.
De Labourregering bracht naderhand nog enkele aanpassingen aan, die de situatie iets verbeterden. Toch blijven er heel wat tegenstanders van de privatisering.
[bewerk] Veerdiensten
British Rail exploiteerde ook diverse veerdiensten. Vanaf 1968 werden deze bestuurd door een afzonderlijke "Shipping and International Services Division" van British Rail. In 1970 werd voor de veerdiensten de marketingnaam Sealink geïntroduceerd, een naam die ook op de romp van de schepen werd aangebracht. Met ingang van 1 januari 1979 werden de veerdiensten verzelfstandigd tot Sealink UK Ltd.
Zie ook: lijst van Britse spoorwegondernemingen.
