Ben Arps

Prof. dr. Bernard (Ben) Arps (Leiden, 30 mei 1961) is een bekende Nederlandse javanicus en hoogleraar aan de Universiteit Leiden. Hij is vooral bekend geworden door zijn proefschrift Tembang in Two Traditions (1992). Zijn specialiteit is voornamelijk moderne media, muziek en Javaanse theater. Arps is getrouwd en heeft vier kinderen.

Inhoud 1 Jeugd 2 Reis naar Java 3 Terug naar Nederland 4 Proefschrift 5 Hoogleraarschap 6 Nevenfuncties 7 Trivia 8 Bibliografie 9 Externe link

[bewerk] Jeugd

Zijn vader werd geboren in Nederlands-Indië. Daarnaast was zijn overgrootvader, die eveneens Bernard Arps heette, een talentvolle en bekende schilder. De voorouders van Arps waren oorspronkelijk afkomstig uit Sleeswijk-Holstein. In Leiden volgde hij het VWO aan het Christelijke Lyceum Dr. W.A. Visser ’t Hoofd. Hij deed eindexamen in 1979, zijn vakkenpakket bestond voornamelijk uit exacte vakken.

Daarna schreef hij zich in bij de Rijksuniversiteit Leiden bij de vakgroep Talen en Culturen van Zuidoost-Azië en Oceanië en ving hij aan met de studie Indonesische talen. In 1982 was hij cum laude geslaagd voor zijn kandidaatsexamen.

[bewerk] Reis naar Java

Na zijn kanditaatsexamen vertrok Ben Arps naar Surakarta, Midden-Java waar hij aan de Akademi Seni Karawitan Indonesia ("ASKI") verder ging studeren. Hij bestudeerde hier het wajangtheater voor een jaar en werd een Javaanse poppenspeler oftewel dalang. Zijn tijd op Java was ook een bijzonder gelukkige tijd, hij trouwde toen met Djumilah, een Javaanse vrouw.

[bewerk] Terug naar Nederland

Na zijn verblijf op Java ging Arps terug naar Leiden. In Leiden vervolgde hij zijn studie en studeerde Javaanse taal- en letterkunde. In 1986 slaagde hij wederom cum laude voor zijn doctoraalexamen. Zijn doctoraalscriptie ging over het gebruik van Indiase en Oud-Javaanse maten in Surakarta.

Na zijn afstuderen kon Arps halftijds werken als docent Indonesisch aan de universiteit. Hij werkte voor een jaar waarna hij kon beginnen aan zijn proefschrift. Maar daarnaast kreeg hij in 1988 een aanstelling bij The School of Oriental and African Studies van de University of London waar hij eveneens Indonesisch kon doceren.

Tijdens zijn verblijf in Londen was Arps zeer productief geweest. In 1991 schreef hij samen met Annabel Teh Gallop het boek Golden Letter / Surat Emas wat eigenlijk een soort catalogus is van een aantal Indonesische handschriften die toen tentoongesteld werd als onderdeel van een reizende tentoonstelling. Elk handschrift wordt voorzien van een gedetailleerde beschrijving en indien van toepassing van een transliteratie en een vertaling in het Engels of in het Indonesisch.

Daarnaast maakte hij toentertijd een uitvoerige beschrijving van een bepaalde collectie Javaanse handschriften die toen in de India Office Library bewaard werden.

[bewerk] Proefschrift

In 1992 promoveerde Arps op zijn dissertatie Tembang in Two Traditions bij de Universiteit Leiden. Deze studie, zoals reeds verteld hierboven, gaat over de overlevering van de voordracht van Javaanse gedichten in twee verschillende tradities, namelijk de traditie van een Javaans hof in Midden-Java en van het platteland in het uiterste oosten van Java tegen Bali aan. Deze studie is bijzonder omdat zij eeuwenoude Javaanse tradities in een moderne context plaatst.

Voor deze studie heeft Arps twee veldwerkonderzoeken verricht; in Yogyakarta, Midden-Java en Banyuwangi, Oost-Java.

Er wordt in dit boek een studie van het dichten en de gezongen voordracht en interpretatie van traditionele Nieuw-Javaanse literatuur die gekenmerkt wordt door een vaste term tembang of tembang macapat beschreven.

Er zijn in de loop van de literatuurgeschiedenis veel tembang maten ontwikkeld waarvan elf het meeste voorkomen. Elke tembang metrum bestaat uit een vaste structuur met een aantal vaste lettergrepen en aan het einde van elke strofe staat een vaste slotvokaal. Verzen van zes regels worden niet alleen melodisch maar ook prosodisch afgebakend.

Hoewel de prosodie niet wordt aangegeven in geschreven teksten, speelt deze wel een rol bij de voordracht en dus ook interpretatie van gezongen teksten.

In het boek worden voorts de volgende zaken behandeld:

• Inleiding
• Traditionele tembang theorie
• Voordracht van tembang
• Leesbijeenkomsten
• Versificatie
• Interpretatie
• Het lezen van traditionele Javaanse tembang

[bewerk] Hoogleraarschap

In 1992 ging Hans Ras van de leerstoel Javaanse taal- en letterkunde met emeritaat. Arps kwam toen in aanmerking om hem op te volgen terwijl hij eigenlijk nog heel jong was.

[bewerk] Nevenfuncties

Ben Arps is het hoofd van de opleiding Talen en Culturen van Zuidoost-Azië en Oceanië. Deze functie bekleedde hij al in 1995 en 1999 - 2000.

Daarnaast was hij een Fellow-in-Residence bij het Netherlands Institute for Advanced Study in the Humanities and Social Sciences in 2001-2002. Verder was hij ook een Visiting Fellow in de Australian National University bij de Faculty of Asian Studies and Humanities Research Centre in 2005. In het academische jaar 2006-2007 zal hij dienen als een Nederlandse gasthoogleraar bij de University of Michigan in Ann Arbor.

Omdat Arps zoveel nevenfuncties heeft, wordt een deel van zijn taak als docent vaak waargenomen door zijn veelbelovende promovendi.

[bewerk] Trivia

• Ben Arps vertelde ooit de volgende anekdote, uit de tijd dat hij als middelbare scholier als hobby gamelan speelde: "Hans Ras kwam naar mij toe, na afloop van een gamelanconcert in de Indonesische ambassade in Den Haag, stelde zich voor en zei: "Jij bent geïnteresseerd in de Javaanse cultuur hè? Je weet toch dat je dat in Leiden kunt studeren? Je moet eens komen praten." Arps ging langs om te praten en maakte de stap van de gamelan naar de letteren.

[bewerk] Bibliografie

• 1985, Theater op Java samen met Cornelis Petrus Epskamp. Zutphen : De Walburg Pers. ISSN 0169-1546 ; ISBN: 90-6011-408-6 Wrong ISBN: 90-6011-259-8
• 1986, Sekar ageng : over antieke Javaanse versvormen. Doctoraalscriptie Rijksuniversiteit Leiden. Javaanse taal en letterkunde.
• 1990, Een voorstelling van het wayangverhaal Dewa Ruci uitgevoerd door Ki Anom Suroto ; transcriptie: Eko Santoso en Ben Arps ; Ned. vert. en vormgeving: Ben Arps. Oorspronkelijke auteur: Ki Anom Suroto. Samengewerkt met Eko Santoso. Uit: De Wandelende Tak"", VPRO. Een radioprogramma voor de Wandelende Tak VPRO-radio 4, uitgezonden op 29 maart 1990 in het kader van 'Wayang op de radio'
• 1990, Wayang op de radio : Dewa Ruci / [presentatie: Jos Janssen, Ben Arps, Walter Slosse ; uitgevoerd door Ki Anom Suroto ; transcriptie: Eko Santoso en Ben Arps ; Nederlandse vert.: Ben Arps] Collaborator: Jos Janssen; Ben Arps. Hilversum : VPRO. Tekst van het radioprogramma voor de Wandelende Tak VPRO-radio 4 op 29 maart 1990
• 1990, Yusup, Sri Tanjung and fragrant water : the spread of a popular Islamic poem in Banyuwangi, East Java. Conference on Java and the Java Sea (18/22-06-1990 ; Leiden)
• 1990, 'Singing the life of Joseph : an all-night reading of the Lontar Yusup in Banyuwangi, East Java', in Indonesia circle : newsletter, ISSN 0306-2848, issue 53
• 1991, Golden letters : writing traditions of Indonesia = Surat emas : Budaya tulis di Indonesia samen met Annabel Teh Gallop, London : British Library & Jakarta : Yayasan Lontar. ISBN: 979-808306-7
• 1991, Pengkajian bahasa dan sastra Jawa di Britania Raya : sejarah dan keadaan sekarang, Kongres Bahasa Jawa ((Semarang) ; Paper Kongres Bahasa Jawa, Semarang, 15-20 Juli 1991
• 1992, Tembang in two traditions : performance and interpretation of Javanese literature. Proefschrift Leiden.
• 1992, 'Yusup, Sri Tanjung and fragrant water : the spread of a popular Islamic poem in Banyuwangi, East Java', in Looking in odd mirrors : the Java Sea, samen met V.J.H Houben en H.M.J Maier
• 1993, Performance in Java and Bali : studies of narrative, theatre, music and dance. London : School of Oriental & African Studies. ISBN: 0-7286-0217-2
• 1994, Serat lokapali kawi : an eighteenth-century manuscript of the old Javanese Arjunawijaya by Mpu Tantular : a facsimile edition of manuscript Cod. Or. 2048 in the Library of Leiden University, samen met Willem van der Molen. Leiden : Indonesian Linguistics Development Project (ILDEP) in coop. with Legatum Warnerianum in The Library of Leiden University. Serie: Manuscripta Indonesica, ISSN 0929-6484 ; vol. 3. ISBN: 90-73006-04-X
• 1994, Traditionele en moderne poëzie van Indonesië samen met Sirtjo Koolhof en Henk Maier. Leiden : Instituut Indonesische Cursussen. ISBN: 90-72654-12-9
• 1994, Poetic performance and the lure of music : Javanese literature on audio cassette, Leiden: Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde, Congress: Workshop Performing Arts in South-East Asia ((Leiden) ; 6/10-06-1994)
• 1994, 'A tour of pantun tracts : planes of movement in a song from Banyuwangi', in Bahwa inilah Tanda Kasih, yaitu persembahan persahabatan kepada yang termulia Prof Dr Muhammad Haji Salleh samen met Jan van der Putten. Leiden: Vakgroep Talen en Culturen van Zuidoost-Azië en Oceanië, Rijksuniversiteit Leiden
• 1995, Handbuch der Orientalistik = Handbook of oriental studies. 3. Abt.: Südost Asien = South-East Asia samen met M.C. Ricklefs en D.K. Wyatt. Leiden [etc.] : Brill.Note: Voortz. van: Handbuch der Orientalistik. 3. Abt., Indonesien, Malaysia und die Philippinen, unter Einschluss der Kap-Malaien in Südafrika = ISSN 0169-9571. Wrong ISSN: 0169-9571 (voorloper)
• 1996a, 'The song guarding at night : grounds for cogency in a Javanese incantation', in Vers une anthropologie de la prière : études ethnolinguistiques javanaises : Javanese ethnolinguistic studies. Aix-en-Provence : Université de Provence
• 1996b, Contact languages in Indonesia and Malaysia other than Malay samen met Alexander Adelaar en W. Braginsky. Berlin [etc.] : Mouton de Gruyter
• 1996c, 'Javanese language, literature and theatre', in Southeast Asian languages and literatures : a bibliographical guide to Burmese, Cambodian, Indonesian, Javanese, Malay, Minangkabau, Thai and Vietnamese, London ; New York : I.B. Tauris
• 1996d, 'Joseph in Java', in Illuminations. The Writing Traditions of Indonesia door Ann Kumar and John McGlynn. Jakarta: The Lontar Foundation & New York and Tokyo: Weatherhill Inc.
• 1997, 'Koning Salomo en het dwerghertje : taalpolitiek, taalonderwijs en de eerste grammatica's in het Javaans', in Koloniale taalpolitiek in Oost en West: Nederlands-Indië, Suriname, Nederlandse Antillen en Aruba, samen met Kees Groeneboer. Amsterdam : Amsterdam University Press
• 1998, 'Karaoke op Java : gesprek met Prof. Dr. Bernard Arps', in De wijde wereld van de Kleine Talen: 25 portretten, samen met Dirk van Delft. Amsterdam : Bulaaq
• 1999, 'Title: How a Javanese gentleman put his library in order, in Bijdragen tot de taal-, land- en volkenkunde, ISSN 0006-2294, vol. 155 (1999 ), issue 3 , page 416-460
• 2000, Hedendaags Javaans : een leerboek. Met medew. van Betty Litamahuputty. Leiden : Opleiding Talen en Culturen van Zuidoost-Azië en Oceanië, Universiteit Leiden. Series: Semaian, ISSN 0924-4840 ; ISBN: 90-73084-20-2
• 2000, Woord en schrift in de Oost : de betekenis van zending en missie voor de studie van taal en literatuur in Zuidoost-Azië, onder red. van Willem van der Molen en Bernard Arps. Leiden : Opleiding Talen en Culturen van Zuidoost-Azië en Oceanië, Universiteit Leiden. Series: Semaian, ISSN 0924-4840 ISBN: 90-74956-23-8
• 2002a, 'Javanese on the Internet', in Caraka. With Ignatius Supriyanto
• 2002b, Letters on air in Banyuwangi, International workshop on South-East Asian studies. *No. 17 Manuscripts from insular South-East Asia : epistolography. Leiden : Royal Institute of Linguistics and Anthropology
• 2002c, The sound of space: how to hear mise en scène in audio wayang, Puppet theater in contemporary Indonesia: new approaches to performance events, Jan Mrázek (ed.), pp. 315-332. S.l.: Centers for South and Southeast Asian Studies, University of Michigan, Michigan Papers on South and Southeast Asia, 50.
• 2003, 'Letters on air in Banyuwangi (and beyond) : radio and phatic performance', in Indonesia and the Malay world, ISSN 1363-9811 vol. 31 (2003/91/301-316)

[bewerk] Externe link

• Universiteit Leiden - biografie (Engels)