Artsenkrant
De Artsenkrant is een tweewekelijkse krant voor Belgische artsen-practici.
In bijna alle landen ter wereld bestaan er media die betaald worden met geneesmiddelenreclame en zich specifiek richten op artsen (de voorschrijvers). Slechts een handvol publicaties uit deze 'medische pers' overstijgt het lokale, corporatistische en anekdotische niveau en slaagt erin om ook in bredere lagen van de samenleving bekendheid te verwerven. Het typevoorbeeld daarvan in Vlaanderen is de Artsenkrant.
[bewerk] Geschiedenis tot 1995
De Artsenkrant (soms zonder lidwoord geciteerd als 'Artsenkrant' of 'Artsen Krant', in het Frans: 'Le Journal du Médecin') ontstond aan het eind van de jaren zeventig, toen de farmaceutische industrie nog over een onuitputtelijk reclamebudget leek te beschikken en er nauwelijks media waren die zich specifiek tot artsen richtten. Initiatiefnemers waren Jean-Pierre Buydens, Christian Damois en Guy Vincent-Heugas, drie Franstalige Belgische ondernemers. De teksten werden aanvankelijk uitsluitend in het Frans geschreven (voor Le Journal du Médecin) en in een tweede tijd tamelijk onbeholpen vertaald in het Nederlands. Het sterk Franstalige karakter van de Belgische medische pers in het algemeen is tegenwoordig nog duidelijk merkbaar, vooral op directieniveau.
De eerste editie van de Artsenkrant verscheen op 23 februari 1979. Lange tijd bestond de krant in de luwte, tot ze in de jaren 80 werd overgenomen door het marketingbedrijf ICS medical en de Vlaming Wim Eerlings benoemd werd tot hoofdredacteur. Eerlings legde de regels vast voor het succes dat de krant de volgende jaren zou kennen. Deze waren samen te vatten als: een corporatistische instelling (pal achter de artsen staan), gedegen feitenkennis en het geregeld lanceren van scoops, dit alles in een stijl die varieerde van ironisch tot sarcastisch.
Eind 1992 werd Eerlings vervangen door wetenschapsjournalist en televisiemaker Piet De Valkeneer, die na enkele maanden de fakkel doorgaf aan arts en publicist Jan Bosmans. De Artsenkrant maakte op dat moment een moeilijke tijd door. Enkele jaren eerder hadden Philippe Marchal en Stéphane Dulieu het concurrerende tijdschrift De Huisarts opgericht. In de Multimed, een halfjaarlijks kwantitatief onderzoek naar het leesgedrag van de artsen, had het nieuwe tijdschrift de Artsenkrant ingehaald. De strategie die Bosmans en zijn Franstalige tegenhanger Maurice Einhorn ontwikkelden om de eerste plaats te heroveren, was gebaseerd op twee aandachtspunten: de krant via een omweg - de publieksmedia - sterker onder de aandacht van de artsen brengen; en het bekampen van De Huisarts op zijn eigen terrein, de eerstelijnsgeneeskunde. Doordat belangwekkend medisch-politiek nieuws vaak eerst journalisten van de gespecialiseerde pers ter ore kwam, werd de Artsenkrant een geregelde gast in het Vlaamse radio- en tv-journaal. Meerdere malen werd de Artsenkrant zelfs geciteerd tijdens debatten in het Belgische parlement. Hoewel deze strategie succesvol bleek, riep ze ook veel weerstanden op. "Als iedereen de pest aan ons heeft, wil dat zeggen dat we niemand bevoordelen", verkondigde Maurice Einhorn in die tijd.
[bewerk] Van 1995 tot nu
In 1995 stapte Jan Bosmans over naar het nascholingstijdschrift Patient Care. Hij werd opgevolgd door de neerlandicus Peter Backx, die tot dan toe concurrent De Huisarts had geleid. Backx stroomlijnde de krant en gaf haar een ernstiger uitstraling. De tongue-in-cheek-benadering en de flauwe woordgrapjes werden definitief naar de prullenmand verwezen, terwijl de krant haar pogingen om in het nieuws te komen verder opdreef. Dat gebeurde overigens niet altijd op een positieve manier. Toen Backx en Einhorn zich aan het eind van de jaren negentig militant opstelden tegen de legalisering van euthanasie, vonden vele artsen dat dit de opdracht van de pers oversteeg. Enkele jaren later keerden de hoofdredacteurs zich ook tegen een Vlaamse huisarts, Dirk Van Duppen, die een spraakmakend en zeer kritisch boek had geschreven over de farmaceutische industrie, 'De Cholesteroloorlog'. De Artsenkrant werd opportunisme ten bate van haar broodheren van de industrie verweten. De krant verdedigde zich door te wijzen op Van Duppens extreemlinkse achtergrond (zijn werk bij Geneeskunde voor het Volk, een mantelorganisatie van de maoïstische PVDA). Het conservatisme van de Artsenkrant in sociaal-medische kwesties en bij de beroepsverdediging wordt door velen evenmin gewaardeerd als de ethische kruistochten die Backx en Einhorn voerden.
[bewerk] Een vaste waarde
Bijna drie decennia na zijn oprichting is de Artsenkrant een speler in de Belgische gezondheidszorg waar je niet omheen kunt. In de lijst van de 100 machtigste individuen in de gezondheidssector, een onderzoek dat de krant jaarljks organiseert onder zijn lezers, eindigt de eigen hoofdredacteur steevast bij de eerste vijftig, dikwijls vóór bekende hoogleraren en politici. Andere journalisten uit de medische pers worden uit deze powerlist geweerd.
De Artsenkrant verschijnt in principe tweemaal per week (minder frequent tijdens vakanties) en telt 48 tot 60 pagina's. De oplage bedraagt ongeveer 20.000 stuks (Artsenkrant en Le Journal du Médecin samen). Ongeveer de helft van de circa 40.000 Belgische artsen krijgt de krant gratis en ongevraagd toegestuurd. Dat niet alle artsen de krant ontvangen, komt door het selectieve abonnementenbeleid. Aangezien het blad moet leven van reclame, krijgen artsen die geen geneesmiddelen voorschrijven (pathologen-anatomen, microbiologen, röntgenartsen...) de Artsenkrant alleen op uitdrukkelijk verzoek, net zoals dokters met een kleine praktijk.
Hoewel de redacties van de Artsenkrant en Le Journal du Médecin dezelfde lokalen delen, is de Nederlandstalige krant geen kopie van de Franstalige. Twintig jaar geleden werd duidelijk dat medisch-politieke kwesties vaak anders moesten worden geduid naargelang de linguïstische doelgroep. Toen in 1993 bij de Belgische Staatshervorming een deel van de bevoegdheid over volksgezondheid overgeheveld werd naar de gewesten, werd die tendens nog versterkt. Ook het cultuurkatern is niet één-op-één vertaalbaar: Vlamingen en Franstaligen in België hebben op cultureel gebied nauwelijks contacten met elkaar. In de praktijk zijn de Artsenkrant en Le Journal du Médecin tegenwoordig verschillende kranten, die in het beste geval de primeurs en een deel van de artikelen van algemeen belang met elkaar uitwisselen.
Sinds 1982 is de Artsenkrant de sponsor en organisator van de Belgische Galenusprijs, een dubbele prijs voor farmacologische research.
