Arbeidsmarkt
De arbeidsmarkt is een economische benaming voor het totaal aan vraag naar en aanbod van arbeid. Met arbeid wordt hier bedoeld arbeidskrachten (dus niet werk!). De arbeidsmarkt is een abstracte markt. Net als op andere markten komt ook op de arbeidsmarkt een prijs tot stand, het loon (beloning voor arbeid).
Inhoud |
[bewerk] Ruime arbeidsmarkt
Men spreekt van een ruime arbeidsmarkt als het aanbod van arbeid (= de beroepsbevolking) groter is dan de vraag naar arbeid (= werkgelegenheid). Er is dan sprake van een aanbodoverschot van arbeid ofwel werkloosheid. Dit is een kenmerk van laagconjunctuur (onderbesteding), de effectieve vraag bevindt zich ver onder de productiecapaciteit.
[bewerk] Krappe arbeidsmarkt
Er is sprake van een krappe arbeidsmarkt als de vraag naar arbeid groter is dan het aanbod van arbeid. Lonen hebben de neiging om te gaan stijgen, desnoods buiten de CAO's om, omdat werkgevers er alles aan zullen doen voldoende werknemers in dienst te nemen. Dit is een kenmerk van hoogconjunctuur (overbesteding), de effectieve vraag nadert de productiecapaciteit, of is zelfs groter.
[bewerk] Starre of flexibele markt
Met name liberale economen en politici zijn van mening dat de arbeidsmarkt een starre markt is. Dit wil zeggen dat het marktmechanisme niet goed werkt. Bij een krappe arbeidsmarkt zullen lonen onder invloed van vraag en aanbod stijgen, bij een ruime arbeidsmarkt zullen lonen echter niet automatisch dalen. Dit in verband met de rechtspositie van werknemers zoals is uitonderhandeld tussen vakbonden en werkgeversorganisaties. Om de arbeidsmarkt flexibeler te maken zou volgens hen de rol van de vakbonden moeten worden teruggedrongen door bijvoorbeeld het niet meer algemeen verbindend verklaren van CAO's, versoepeling van het ontslagrecht en werkloosheidsregelingen die meer prikkels tot zoeken naar werk geven. Tegenstanders van deze theorie zien hierin een individualisering en daarmee een verzwakking van de onderhandelingspositie van werknemers. Zij pleiten in navolging van Galbraith (The concept of countervailing power) voor instituties die elkaar op de arbeidsmarkt in evenwicht houden. Hoewel beide groepen ter verduidelijking weliswaar economische argumenten gebruiken, wordt hun visie uiteindelijk bepaald door de politieke en maatschappelijke kijk die zij op de samenleving hebben en valt deze discussie eigenlijk buiten de grenzen van de economnische wetenschap.
