Amfora
Een amfora of amfoor (Oud-Grieks: α̉μφορεύς; Latijn: amphora) is een kruik met twee oren die onderaan uitloopt in een punt. Amforen werden meestal gebruikt om vloeistoffen zoals olie of wijn in te bewaren en te vervoeren, maar ook graan werd in deze kruiken opgeslagen.
Inhoud |
[bewerk] Een Griekse α̉μφορεύς
Een Griekse α̉μφορεύς (een samenvoeging van α̉μφι (aan beide kanten) en φορεύς (drager), verwijzend naar de twee handvatten) was naast de benaming voor een kruik ook een inhoudsmaat voor vloeistoffen van ongeveer 23,2 liter. Het zou ook als tijdsmaat gebruikt worden voor een waterklok.
Oorspronkelijk werden ze niet beschilderd, maar vanaf de 6e eeuw v. Chr. ontstond er de zwart- en vervolgens roodfigurige stijl om de amfora's te versieren. Eén van deze amforaschilders was de Andokidesschilder uit Athene, waarvan hier zowel een zwart- als roodfigurige amfora is afgebeeld. Ook ontstonden er verschillende vormen, zoals de hierboven afgebeelde puntige amfora's uit Klein-Azië en de amfora's met voet zoals die beschilderd door de Andokidesschilder.
Een bijzondere α̉μφορεύς was de Panathenaeïsche amfora die erg in trek was. Dit waren grote amforen met zwartfigurige afbeeldingen. Toen de vaasschilders massaal overgingen op de eenvoudigere roodfigurige techniek, bleef men voor deze vazen trouw aan de traditie en bleven ze zwartfigurig. De Panathenaeïsche amforen werden uitgereikt als prijs voor een sportoverwinning bij de Panathenaeën in Athene. Aan de ene zijde was de godin Athene afgebeeld, aan de andere de sport waarin de prijs was behaald.
[bewerk] Een Romeinse amphora
Bron: W. Smith, Dictionary of Greek and Roman Antiquities, Londen, 1875.
Een Romeinse amphora was net zoals de Griekse α̉μφορεύς naast een kruik, ook een inhoudsmaat. Men gebruikte deze inhoudsmaat zowel voor vloeistoffen waar het gelijk was aan twee urnae of ongeveer een kwart hectoliter of om de benodigde scheepsruimte mee aan te duiden waarbij een amfora overeenkwam met tachtig Romeinse ponden of ongeveer 26 kilogram.
[bewerk] Trivia
- Het Nederlandse woord emmer is in de Romeinse tijd van het Latijnse amphora afgeleid.
- De Panathenaeïsche amfoor heeft model gestaan voor onze prijsbekers, zoals de 'cup met de grote oren' bij de Europacup.
