Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á – Thái Bình Dương (tiếng Anh: Asia-Pacific Economic Cooperation, viết tắt là APEC) là tổ chức quốc tế của các quốc gia nằm trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương với mục tiêu tăng cường mối quan hệ về kinh tế và chính trị.
Diễn đàn tổ chức các kỳ họp thường niên lần lượt tại mỗi quốc gia thành viên, cũng có những uỷ ban thường trực chuyên trách nhiều lãnh vực khác nhau từ truyền thông đến ngư nghiệp.
Cho đến nay, hầu hết các nước nằm bên bờ Thái Bình Dương đều gia nhập tổ chức này, ngoại trừ:
- Colombia thuộc khu vực Nam Mỹ;
- Guatemala, Salvador, Nicaragua, Honduras, Costa Rica và Panama thuộc khu vực Trung Mỹ;
- Campuchia và Bắc Triều Tiên ở châu Á;
- các đảo quốc Thái Bình Dương Fiji, Tonga và Samoa.
Đảo Guam tích cực đòi hỏi một vị trí thành viên riêng biệt, dẫn chứng các trường hợp của Hồng Kông và Đài Loan, nhưng bị Hoa Kỳ bác bỏ vì nước này đến nay vẫn là đại diện chính thức cho Guam.
|
Người đứng đầu chính phủ của tất cả thành viên APEC gặp nhau mỗi năm một lần trong một kỳ họp thượng đỉnh được gọi là "Hội nghị Lãnh đạo APEC", được tổ chức lần lượt tại mỗi nền kinh tế thành viên APEC. Vì áp lực của Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa, nước Trung Hoa Dân Quốc, được biết nhiều hơn với tên Đài Loan, không được phép sử dụng tên "Trung Hoa Dân Quốc" hay "Đài Loan" mà chỉ được gọi là "Trung Hoa Đài Bắc". Tổng thống Đài Loan không được mời đến tham dự hội nghị thượng đỉnh mà chỉ gởi một viên chức cấp bộ trưởng đặc trách kinh tế với tư cách là đặc sứ của tổng thống.
APEC nổi tiếng với truyền thống yêu cầu các nhà lãnh đạo xuất hiện trước công chúng trong quốc phục của nước chủ nhà.
APEC được thành lập vào tháng 11 năm 1989 với 12 thành viên sáng lập: Úc, Nhật Bản, Malaysia, Hàn Quốc, Thái Lan, Philippines, Singapore, Brunei, Indonesia, New Zealand, Canada và Hoa Kỳ.
Hiện nay, APEC gồm 21 thành viên, ngoài 12 thành viên sáng lập, các thành viên khác bao gồm: Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, Hồng Kông, Đài Loan, Mexico, Papua New Guinea, Chile, Peru, Nga và Việt Nam.
[sửa] Cơ cấu tổ chức
- Cấp chính sách
- Hội nghị không chính thức các nhà Lãnh đạo Kinh tế APEC (AELM)
- Hội nghị liên Bộ trưởng Ngoại giao - Kinh tế APEC
- Cấp làm việc
- Hội nghị các Quan chức Cao cấp (SOM)
- Uỷ ban Thương mại và Đầu tư (CTI) (1993)
- Uỷ ban Ngân sách và Quản lý (BMC) (1993)
- Uỷ ban Kinh tế (EC) (1994)
- Uỷ ban SOM về Hợp tác Kinh tế-Kỹ thuật (ESC) (1998)
- 11 nhóm công tác về: Kỹ thuật Nông nghiệp, Năng lượng, Nghề cá, Phát triển Nguồn nhân lực, Khoa học và công nghệ, Bảo vệ tài nguyên biển, Doanh nghiệp vừa và nhỏ, Thông tin và Viễn thông, Du lịch, Xúc tiến thương mại, Vận tải.
- 3 nhóm đặc trách của SOM về:
- Ban Thư ký APEC (trụ sở ở Singapore) (1992)
[sửa] Việt Nam 2006
Việt Nam 2006
Hội nghị Cấp cao APEC lần thứ 14 được tổ chức từ ngày 12 đến 14 tháng 11 năm 2006 tại Hà Nội, Việt Nam.
Hội nghị sẽ tập trung vào việc thảo luận và thông qua "Kế hoạch hành động Hà Nội".
Các sự kiện liên quan:
- Hội nghị các quan chức cao cấp APEC lần thứ nhất (SOM I): Hà Nội, từ 20/2-2/3/2006.
- Hội nghị các quan chức cao cấp APEC lần thứ hai (SOM II): thành phố Hồ Chí Minh, từ 20/5-3/6/2006.
- Hội nghị Bộ trưởng Thương mại APEC: thành phố Hồ Chí Minh, từ 1-2/6/2006.
[sửa] Kế hoạch hành động Hà Nội
Đây là một mục tiêu chính của hội nghị APEC 2006. Nội dung xoay quanh việc thực hiện "Lộ trình Busan", hướng tới "Mục tiêu Bogor" về tự do hóa thương mại và đầu tư. Là một phương án cuối cùng, hy vọng sẽ cứu vãn được tình thế bế tắc của "Mục tiêu Bogor". Và với vai trò Ban tổ chức của mình, Việt Nam sẽ đưa hội nghị ra một góc nhìn mới về sự hợp tác của các thành viên APEC, và giữa APEC với thế giới.
[sửa] Lịch sử
Tháng 1 năm 1989, Thủ tướng Úc Bob Hawke đưa ra lời kêu gọi kiến tạo một sự hợp tác kinh tế hữu hiệu hơn cho toàn vùng châu Á -Thái Bình Dương. Kết quả của lời kêu gọi này là hội nghị đầu tiên của APEC tổ chức tại Canberra, Úc vào tháng 10, hội nghị đặt dưới quyền chủ toạ của bộ trưởng ngoại giao Úc, Gareth Evans. Với sự tham dự của các bộ trưởng đến từ 12 quốc gia, hội nghị kết thúc với lời cam kết sẽ tổ chức hội nghị hàng năm tại Singapore và Hàn Quốc.
Hội nghị Lãnh đạo APEC được tổ chức lần đầu vào năm 1993 khi Tổng thống Hoa Kỳ Bill Clinton nhận ra rằng ông có thể sử dụng hội nghị thượng đỉnh này như một công cụ hữu hiệu giúp đem vòng đàm phán Uruguay (của WTO), lúc ấy đang lạc hướng, trở lại với lộ trình ban đầu. Tổng thống quyết định mời các nhà lãnh đạo những nền kinh tế thành viên đến tham dự hội nghị tại đảo Blake, tiểu bang Washington. Tại đây, các nhà lãnh đạo kêu gọi tiếp tục tháo gỡ những rào cản thương mại và đầu tư, với viễn kiến về một "cộng đồng châu Á-Thái Bình Dương" sẽ tiến đến thịnh vượng thông qua hợp tác. Trụ sở của APEC được đặt tại Singapore.
Năm 1994, Bản dự thảo "Mục tiêu Bogor" của APEC được chuẩn thuận bởi hội nghị thượng đỉnh tại Bogor nhắm vào mục tiêu mở rộng và tự do hoá các lãnh vực thương mại và đầu tư bằng cách giảm thiểu rào cản thuế quan trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương đến mức ở giữa số không và năm phần trăm vào khoảng năm 2010 tại các nước đã công nghiệp hoá và năm 2020 tại các nước đang phát triển.
Năm 1995, APEC thiết lập một cơ quan tư vấn doanh nghiệp gọi là Hội đồng Tư vấn Doanh nghiệp APEC (ABAC) với thành phần nhân sự là các nhà lãnh đạo doanh nghiệp đến từ các nền kinh tế thành viên (mỗi nước cử ba người).
Năm 1997 khi hội nghi thượng đỉnh APEC họp ở Vancouver, Canada, một cuộc tranh luận gay gắt đã nổ ra khi các nhà chính trị đã yêu cầu lực lượng Cảnh sát Hoàng gia Canada (Royal Canadian Mounted Police, RCMP) sử dụng hơi cay chống lại những người biểu tình bất bạo động. Đoàn biểu tình phản đối sự hiện diện của một số nhà độc tài như tổng thống Suharto của Indonesia.
APEC đã đẩy mạnh vòng đàm phán thương mại mới và ủng hộ chương trình hỗ trợ kiến tạo năng lực thương mại tại hội nghị thượng đỉnh năm 2001 tại Thượng Hải, dẫn đến sự khởi đầu thành công của Nghị trình Phát triển Doha một vài tuần sau đó. Các nhà lãnh đạo cũng ủng hộ "Thoả hiệp Thượng Hải" do Hoa Kỳ đề xuất, nhấn mạnh đến việc thực thi những cam kết của APEC nhằm mở cửa thị trường, cải cách cơ chế và xây dựng năng lực. Như là một phần của thoả hiệp, các nhà lãnh đạo cũng cam kết phát triển và thực thi những tiêu chuẩn về tính minh bạch (transperancy) của APEC, cắt giảm chi phí giao dịch thương mại trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương khoảng 5% trong vòng 5 năm, và theo đuổi chính sách tự do mậu dịch liên quan đến các sản phẩm kỹ thuật và dịch vụ.
Thủ lĩnh nhóm Hồi giáo cực đoan Jemaah Islamiah, Hambali, âm mưu tấn công hội nghị thượng đỉnh APEC họp vào tháng 10 năm 2003 tại Bangkok. Hambali bị cảnh sát Thái bắt giữ ở thành phố Ayutthaya gần Bangkok ngày 11 tháng 8 năm 2003, trước khi người này có thể hoàn tất kế hoạch tấn công của mình.
Năm 2004, Chile là quốc gia đầu tiên tại Nam Mỹ đứng ra tổ chức hội nghị thượng đỉnh APEC. Nghị trình năm 2004 của APEC tập chú vào các vấn đề khủng bố và thương mại, phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ và chuẩn bị cho Thoả ước Tự do Mậu dịch và Thoả ước Thương mại Khu vực.
Năm 2005, hội nghị tổ chức vào tháng 11 tại Busan, Hàn Quốc, tập chú vào vòng đàm phán thương mại Doha dự định được đem ra thảo luận tại hội nghị bộ trưởng WTO họp tại Hồng Kông vào tháng 12 trong năm. Trước đó, các cuộc thương thảo đã được tổ chức tại Paris giữa các quốc gia thành viên WTO, trong đó có Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu (EU), đặt trọng tâm vào việc cắt giảm hàng rào thương mại nông nghiệp. EU phản đối các cắt giảm về thuế quan nông nghiệp vì nguy cơ làm tan rã tiến trình đàm phán, trong khi APEC cố gắng thuyết phục EU đồng ý cắt giảm phụ cấp nông nghiệp. Bên ngoài, các cuộc tụ họp phản kháng cách ôn hoà chống APEC diễn ra ở Busan nhưng không ảnh hưởng gì đến chương trình làm việc của APEC.
[sửa] Thành viên
Danh sách 21 thành viên APEC được liệt kê theo thứ tự thời gian gia nhập:
- Thành viên sáng lập: tháng 11 năm 1989
- Tháng 11 năm 1991
- Tháng 11 năm 1993
- Tháng 11 năm 1994
- Tháng 11 năm 1998
Chú thích:
- Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa chỉ đại diện quyền lợi của Trung Hoa đại lục, vì Hồng Kông, Macau, và Đài Loan được xem là những nền kinh tế riêng biệt.
- Hồng Kông gia nhập APEC năm 1991 khi còn là thuộc địa của Anh. Năm 1997, Hồng Kồng trở về với Trung Quốc và được gọi là "Hồng Kông, Trung Quốc".
- Khi Trung Quốc và Đài Loan cùng gia nhập APEC, Đài Loan được gọi là "Trung Hoa Đài Bắc".
