Msza trydencka
Z Wikipedii
Msza święta trydencka (łac. missa), zwana także Mszą Świętą Wszech czasów lub mszą przedsoborową to jeden z rytów katolickiej mszy świętej. Wyłonił się on z przemian, które zachodziły w liturgii Eucharystii na przestrzeni średniowiecza, sformalizowany zaś został podczas Soboru Trydenckiego.
Ryt ten wprowadzony został w Kościele rzymskokatolickim przez papieża św. Piusa V w 1570 roku i obowiązywał powszechnie aż do wprowadzenia w efekcie Soboru Watykańskiego II reformy liturgicznej w roku 1969 i wprowadzenia Novus Ordo Missae. Od tego czasu stary obrządek sprawowany jest tylko w nielicznych miejscach.
Porządkiem tym posługują się Bractwo św. Piusa X oraz Bractwo Świętego Piotra. W Polsce ryt trydencki obowiązuje również w Kościele Starokatolickim Mariawitów. Kapłani rzymskokatoliccy na sprawowanie Eucharystii w rycie przedsoborowym muszą mieć zezwolenie własnego biskupa.
Spis treści |
[edytuj] Porządek mszy świętej
Przed (zwłaszcza uroczystą) mszą może nastąpić pokropienie wodą święconą, zwane też aspersją - od słów śpiewanej przy tym antyfony "Asperges me Domine hysopo et mundabor, lavabis me et super nivem dealbabor" z wersetem Miserere mei Deus secundum magnam misericordiam tuam (Pokrop mnie Panie hyzopem a stanę się czysty, obmyj mnie, a nad śnieg wybieleję, werset Zmiłuj się nade mną, Panie, według wielkiego miłosierdzia twego (Psalm 51)). Celebrans ubrany w kapę dokonuje pokropienia zebranych wiernych, dopiero po tym przebiera się w ornat.
Msza rozpoczyna się modlitwami u stopni ołtarza. Kapłan z ministrantami klęczącymi u stopni ołtarza (w tzw. mszy solennej z diakonem i subdiakonem) odmawia fragmenty psalmu 43 oraz spowiedź powszechną (Confiteor) zakończoną odpuszczeniem zebranym grzechów powszednich. Dopiero wtedy kapłan podchodzi do ołtarza.
Po odmówieniu modlitwy Aufer a nobis oraz introitu następuje prośba w języku greckim Kyrie eleison (Panie zmiłuj się) śpiewana trzy razy po trzy wezwania, a następnie hymn Gloria in excelsis Deo (Chwała na wysokości Bogu). Po nim odczytywana lub śpiewana jest Lekcja (czyli czytanie z listów apostolskich), następnie graduał, a po nim fragment Ewangelii.
W kolejności następować może kazanie lub homilia. Podczas wyznania wiary (Credo) wierni przyklękają w trakcie wypowiadania słów dotyczących wcielenia Chrystusa.
Po wyznaniu wiary następuje offertorium (ofiarowanie) w trakcie którego kapłan prosi Boga Ojca o przyjęcie ofiary mszy świętej składanej jako wynagrodzenie grzechów (modlitwa Suscipe, Sancte Pater). Następnie kapłan dolewa wody do wina i jeszcze raz prosi Boga o przyjęcie ofiary. W modlitwie Veni Sanctificator następuje prośba do Ducha Świętego o pobłogosławienie ofiary. Kapłan umywa ręcę odmawiając fragmenty psalmu 26, po czym prosi Trójcę Świętą o przyjęcie ofiary.
Następuje dialog Sursum corda (w górę serca), a po nim prefacja czyli modlitwa dziękczynna dopasowana do charakteru uroczystości, zakończona przez "Sanctus" (święty) czyli hymn śpiewany Bogu przez wszystkie chóry anielskie.
Po Sanctus roczpoczyna się najistotniejsza część mszy, czyli kanon. Odmawiany jest przyciszonym głosem. Zaczyna się on od trzech wspomnień: całego Kościoła, Przyjaciół i Parafian oraz Wszystkich Świętych. Następnie kapłan prosi Boga o przyjęcie ofiary, po czym następuje konsekracja chleba, czyli sakramentalne przemienienie go w Ciało Chrystusa w chwili wypowiedzenia przez kapłana słów Hoc est enim Corpus Meum (to jest bowiem Ciało Moje). Konskekracja wina, czyli sakramentalne zmienienie go w Krew Chrystusa następuje wraz ze słowami kapłana Hic est enim calix Sanguinis Mei, novi et aeterni testamenti, mysterium fidei, qui pro vobis et multis effundetur in remissionem peccatorum (To jest bowiem kielich Krwi Mojej, nowego i wiecznego przymierza, tajemnica wiary, która za was i za wielu będzie wylana na odpuszczenie grzechów). Słowa konsekracji wypowiadane są szeptem.
Po konsekracji chleba i wina następuje każdorazowo przyklęknięcie kapłana, podniesienie postaci konsekrowanej i ponowne przyklęknięcie. Następnie kapłan wspomina mękę Pańską, nawiązuje do ofiar Abla, Abrahama i Melchizedeka oraz prosi Anioła Pańskiego o zaniesienie ofiary na najwyższy ołtarz w niebie. Następują kolejne wspomnienia: dusz w czyśćcu, grzeszników i całego stworzenia. Kanon kończy się tzw. małym podniesieniem i doksologią wychwalającą Trójcę Świętą.
Modlitwa Ojcze nasz odmawiana jest przez samego kapłana, po czym następują trzy modlitwy poprzedzające komunię kapłańską. W międzyczasie śpiewane jest Agnus Dei czyli Baranku Boży. Następnie kapłan pokazuje wiernym komunikant mówiąc Ecce Agnus Dei (Oto Baranek Boży) i następuje komunia wiernych, przyjmowana zawsze na klęcząco.
Msza kończy się słowami Ite, missa est i błogosławieństwem, jednak po nich kapłan odczytuje dodatkowo tzw. Ostatnią Ewangelię. Jest to przeważnie początek Ewangelii Jana mówiący o wcieleniu Słowa Bożego.
[edytuj] Zmiany w liturgii mszalnej po Soborze Watykańskim II
Po Soborze Watykańskim II zaczęto wprowadzać liczne zmiany w liturgii rzymskiej. Ich efektem było między innymi gruntowne zreformowanie mszału. Nowa liturgia mszy świętej różni się od dotychczasowej między innymi:
- Zmianą ustawienia kapłana - podczas liturgii eucharystycznej stoi on za ołtarzem, zwrócony twarzą do ludu. We mszy trydenckiej kapłan stał przed ołtarzem, zwrócony - jak i wszyscy wierni - w kierunku nastawy.
- Mocniejszym zaakcentowaniem pozostałych - poza ołtarzem - miejsc sprawowania liturgii: ambony (jako stołu Słowa Bożego) oraz miejsca przewodniczenia.
- Dopuszczeniem do stosowania w liturgii języków narodowych - w większości obszarów szybko zajęły one miejsce łaciny.
- Wprowadzeniem kilku nowych modlitw eucharystycznych, odmawianych głośno (dotychczas obowiązywał jedynie kanon rzymski, odmawiany przez celebransa po cichu).
- Wprowadzeniem nowych prefacji, a z czasem - dalszym zwiększeniem ich ilości (napisano np. oddzielne prefacje na każdą z niedziel Wielkiego Postu).
- Skróceniem rytów pokutnych (opuszczenie modlitw u stopni ołtarza, wprowadzenie skróconej spowiedzi powszechnej odmawianej wspólnie przez kapłana i wiernych).
- Zmianą modlitw ofiarowania (obecne wzorowane są na żydowskich modlitwach paschalnych).
- Wprowadzeniem dodatkowego czytania ze Starego Testamentu oraz modlitwy powszechnej do wyodrębnionej liturgii Słowa, rezygnacja z ostatniej Ewangelii
- Wprowadzaniem zmian w obrzędzie Komunii Świętej:
- odnośnie do pozycji przyjmowania: zmiana z klęczącej na stojącą (zamiast klękania przy balaskach, podchodzenie procesyjne do stojącego szafarza)
- odnośnie do sposobu przyjmowania: umożliwienie przyjmowania do ręki (komunikowany przyjmuje Ciało Pańskie do ręki i sam wkłada je sobie do ust, w ten własnie sposób Ciało Chrystusa przyjmowali pierwsi chrześcijanie)
- odnośnie do szafarza: obok kapłana wprowadza się tzw. świeckich szafarzy.
- Dopuszczeniem do sprawowania funkcji liturgicznych (np. czytania lekcji) osób świeckich (co wiąże się ze zbyt mała liczbą kapłanów w wielu częściach świata).
- Wprowadzeniem nowych formularzy mszalnych, m.in. mszy z udziałem dzieci, z własnymi (obecnie trzema) modlitwami eucharystycznymi
- Usunięciem dużej części gestów kapłana i wiernych
- Usunięciem części powtórzeń. Miały one charakter symboliczny, powtarzanie tych samych znaków i słów uznano jednak w niektórych przypadkach za nieracjonalne i usunięto jako zbędne; dotyczy to m.in.:
- spowiedzi powszechnej (Confiteor) odmawianej dawniej raz przez kapłana, a drugi raz przez ministrantów w imieniu wiernych.
- śpiewu Kyrie powtarzanego trzy razy po trzy razy - w odniesieniu do trzech osób Trójcy Świętej
- odpowiedzi wiernych Domine non sum dignus... na Ecce Agnus Dei kapłana, powtarzanej trzy razy
- znaków krzyża ponawianych wiele razy w czasie całej mszy świętej zarówno przez kapłana jak i wiernych.
