Biskup

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Biskup na ilustracji z pocz. XX w

Biskup (łac. episcopus z gr. ἐπίσκοπος episkopos: nadzorca) - w kościołach chrześcijańskich duchowny o najwyższych święceniach; urząd kościelny.

Spis treści

1 Dzieje instytucji
2 Biskupi w innych tradycjach
3 Zobacz też
4 Linki zewnętrzne

[edytuj] Dzieje instytucji

Już w Nowym Testamencie można doszukać się zróżnicowania w posługach hierarchii pierwszych wspólnot chrześcijańskich. Apostołowie już posiadali bowiem wyraźnie swych pomocników, kształconych na zastępców. W połowie II wieku ustalono, że sukcesja apostolska realizuje się w kolegium biskupów. W ten sposób już w tych wczesnych czasach utrwalił się potrójny model święceń (diakoni, prezbiterzy, biskupi). Regułą stało się, że w każdym lokalnym Kościele winien być jeden i tylko jeden biskup. W ten sposób rodziła się już wówczas koncepcja terytorium kanonicznego. W II wieku rodziła się kolegialna odpowiedzialność biskupów za cały Kościół, która znajdzie swe pełne urzeczywistnienie w synodach i soborach powszechnych. W czasach cesarza Konstantyna i pierwszych istotnych synkretyzmów doby chrystianizacji imperium, prezbiterów zaczęto nazywać kapłanami (łac. sacerdos). Biskupi natomiast zaczynali pełnić funkcję coraz bardziej administracyjno-jurysdykcyjne.

Herb biskupi, na taśmie, pod tarczą herbową, znajduje się motto biskupa

Pierwszych biskupów powoływali apostołowie, następnie - przez wybór - duchowni i świeccy z danego Kościoła lokalnego, przy aprobacie Kościołów sąsiedzkich. Dopiero w dalszych wiekach wybór zatwierdzał metropolita. Od IV wieku władza świecka, cesarska, zaczęła wpływać na obsadę tych stanowisk duchownych.

Na Zachodzie dopiero w czasach walki o inwestyturę władza kościelna odzyskała pełny wpływ na nominacje biskupie. Wybory jednak przechodziły do przeszłości, w XII wieku sobory wykluczyły z grona wyborców osoby świeckie, a pod koniec XIII i w XIV wieku papieże zarezerwowali sobie prawo mianowania biskupów. W średniowieczu i czasach nowożytnych (zobacz Sobór Trydencki) Kościół Zachodu, katolicki, podkreślał kapłańskie święcenia jako fundament duchowieństwa. Ze święceniami biskupimi wiązał raczej pewne przywileje natury jurysdykcyjnej. Dopiero w ostatnich stuleciach teologia podkreślała następstwo apostolskie biskupów i ich szczególną rolę w prowadzeniu Kościoła lokalnego oraz współuczestniczeniu w Kościele soborowym.

Na Wschodzie forma wyboru była mniej istotna, gdyż podkreślano, iż to sam Bóg dokonuje tego wyboru. Kładziono natomiast nacisk na formę instalacji i sakrę. Teologia prawosławna również nie wysuwa biskupiej funkcji rządzenia na pierwszy plan, mówiąc raczej o nauczaniu, uzdrawianiu i jednoczeniu. Biskup w prawosławiu jest też w dużo mocniejszym stopniu szafarzem eucharystii i święceń, inni kapłani mogą wykonywać to jedynie w imieniu i za pozwoleniem biskupa. W prawosławiu już w VI wieku została wprowadzona zasada równouprawnienia wszystkich biskupów, którzy wraz z diecezją reprezentują Kościoły lokalne.

[edytuj] Biskupi w innych tradycjach

W protestantyzmie i innych młodych Kościołach chrześcijańskich nie istnieje jednolita wykładnia teologicznej roli i natury biskupa. Skrajna wersja protestantyzmu odrzuca w całości urząd biskupi. Wśród pozostałych protestantów, część widzi w biskupstwie najwyższy stopień święceń, a część przyjmuje, że jest to jedna z równoważnych trzech posług tego samego urzędu duchownego. W tradycji protestanckiej biskup nie jest mianowany, lecz wybierany przez organ reprezentujący dany Kościół lokalny.